زایمان و مراقبت های بارداری

بارداری چیست؟

بارداری با اتصال اسپرم به تخمک و لانه گزینی در رحم شروع می ‌شود. این فرآیند پس از رابطه جنسی حدود ۲ تا ۳ هفته طول می کشد.

نشانه های بارداری

نشانه های بارداری شامل موارد زیر می شوند:

• عقب افتادن قاعدگی

عقب افتادن قاعدگی، یکی از رایج ‌ترین علائم بارداری است. این تاخیر ممکن است نشانه حاملگی باشد، اما در صورت پریود نامنظم، این امکان نیز وجود دارد که علت آن به خاطر عوامل و شرایط دیگری باشد.

• سردرد در اوایل بارداری

سردرد در اوایل بارداری ناشی از تغییرات هورمونی و افزایش گردش خون است.

• لکه بینی در اوایل بارداری

لکه بینی یک پدیده معمول در اوایل بارداری است که ممکن است ناشی از لانه گزینی یا شرایط جزئی مانند تحریک و عفونت واژن باشد.

• افزایش وزن در اوایل بارداری

در چند ماه اول بارداری، افزایش وزن معمولاً بین 6 تا 8 کیلوگرم است و این افزایش به ویژه در سه ماهه اول بارداری بیشتر است.

• فشار خون بالا ناشی از بارداری

فشار خون بالا، یکی از علائم حاملگی است که برخی زنان باردار آن را تجربه می‌ کنند. عواملی نظیر اضافه وزن یا چاقی و سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون بالا می ‌توانند خطر این عارضه را افزایش دهند.

• سوزش سر دل

ترشح هورمون ‌های بارداری ممکن است باعث شل شدن دریچه معده و مری شوند. زمانی که اسید معده به بیرون نشت کند، می تواند سوزش سر دل یا رفلاکس معده را ایجاد کند.

• یبوست در اوایل بارداری

تغییرات هورمونی در اوایل بارداری می ‌توانند بر سیستم گوارش تأثیر گذاشته و باعث یبوست در برخی زنان باردار شوند.

• گرفتگی عضلات در اوایل بارداری

گرفتگی عضلات در اوایل بارداری، همراه با کشش و انبساط رحم، ممکن است دردی شبیه درد قاعدگی ایجاد کنند. اگر این احساس همراه با لکه بینی یا خونریزی باشد، ممکن است نشانه سقط جنین باشد.

• تغییرات در اندازه سینه

تغییرات در اندازه، شکل و حالت سینه از جمله اولین نشانه ‌های قابل توجه بارداری هستند. این تغییرات ممکن است شامل حساسیت، تورم، سنگینی، درد سینه، افزایش اندازه نوک سینه و تغییر در رنگ آرئول (هاله) سینه باشد.

مراقبت ‌های پزشکی در اوایل بارداری

مراقبت ‌های پزشکی در اوایل بارداری شامل موارد زیر می شوند:

• مشورت با پزشک متخصص زنان

در صورت تجربه علائم و نشانه ‌های بارداری توصیه می ‌شود سریعا به پزشک متخصص زنان مراجعه کرده و آزمایش سونوگرافی انجام دهید، تا وضعیت بارداری مشخص شود.

• داشتن رژیم غذایی سالم

در دوران بارداری، انتخاب یک رژیم غذایی سالم و مشاوره با پزشک برای مصرف مکمل ‌ها مهم است. قطع یا کاهش مصرف کافئین، دخانیات و الکل نیز توصیه می ‌شود، زیرا این عوامل ممکن است بر سلامت فرزند تأثیر منفی بگذارند.

• دوری از استرس

در دوران بارداری، حفظ سلامت روحی نیز حیاتی است. دوری از استرس و تنش در مواجهه با تغییرات بارداری و زندگی روزمره، در ایجاد شرایط بهتر برای خود و نوزاد تان کمک خواهد کرد.

حامله شدن چگونه صورت می گیرد؟

برای حامله شدن، اسپرم مرد باید پس از رابطه جنسی با تخمک زن ترکیب شود. این اتفاق در داخل رحم اتفاق میوفتد و بارداری زمانی شروع می ‌شود که یک تخمک بارور شده لانه‌گزینی کند. این فرآیند معمولاً 2 تا 3 هفته پس از برقراری رابطه جنسی طول می‌ کشد. بارداری یک فرآیند پیچیده است که مراحل مختلفی از جمله تخمک‌ گذاری و لانه‌گزینی تا تشکیل جنین و رشد آن را در بر می‌ گیرد.

بارداری از چه زمانی شروع می‌ شوند؟

تاریخ آخرین روز قاعدگی به عنوان هفته اول بارداری محاسبه می ‌شود، و تاریخ زایمان نیز بر اساس آخرین روز قاعدگی تعیین می‌ گردد.

علائم بارداری در هفته اول

در هفته اول بارداری، بسیاری از زنان علائم بارداری را تجربه نمی‌ کنند، زیرا در این مرحله تخمک ‌گذاری و لقاح اتفاق افتاده و جنین هنوز به دیوار رحم نچسبیده است. برخی از زنان ممکن است در این مرحله حساسیت سینه، افزایش وزن بدن، گرفتگی عضلات یا خونریزی لانه گزینی را تجربه کنند.

بایدها و نبایدهای بارداری

بایدها و نبایدهای دوران بارداری عبارتند از:

• مولتی ویتامین مصرف کنید.

برای حمایت از رشد نوزاد در دوران بارداری، بهترین مولتی ویتامین را با مشورت پزشک انتخاب کنید. این مکمل‌ ها غنی از اسید سولفیک، کلسیم و آهن هستند که به رشد مناسب جنین کمک می ‌کنند. همچنین، دارای مقادیر مناسبی از DHA و EPA هستند که باعث رشد مغز جنین می شوند. حتماً دوز مناسب را با پزشک خود تنظیم کنید تا احتمال هرگونه آسیب به جنین کاهش یابد.

• در دوران بارداری سیگار نکشید.

در دوران بارداری، اجتناب از سیگار بسیار حیاتی است. مصرف سیگار توسط مادران در این دوران می ‌تواند منجر به کمبود وزن نوزادان شود و برای آنها خطرات زیادی از جمله مشکلات در حافظه و یادگیری ایجاد کند. علاوه بر این، اعتیاد نوزادان به نیکوتین می‌ تواند در آینده باعث گرایش آنها به سیگار کشیدن شود. حفظ سلامتی جنین و جلوگیری از اثرات منفی باید از اولویت‌ های مادران در این دوران باشد.

• خواب کافی داشته باشید.

برای زنان باردار، توجه به کیفیت و مدت زمان خواب امری حیاتی است. تغییرات هورمونی و اضطراب ‌های مرتبط با حاملگی ممکن است باعث کاهش خواب شود. در 3 ماهه آخر بارداری، حفظ کیفیت خواب اهمیت زیادی دارد.

• از ورزش کردن امتناع نکنید.

در گذشته، زنان در دوران بارداری از فعالیت ‌های ورزشی اجتناب می ‌کردند، اما امروزه تحقیقات نشان داده که ورزش منظم در این دوران می ‌تواند به سلامت مادر و جنین کمک کرده و مشکلاتی نظیر بی‌خوابی و دردهای عضلانی را کاهش دهد.

• گوشت خام نخورید.

برای حفظ سلامتی در دوران بارداری، اجتناب از مصرف گوشت و تخم مرغ خام بسیار حیاتی است. این مواد غذایی ممکن است باعث ابتلا به بیماری‌ های خطرناکی مانند لیستریوز و توکسوپلاسموز شده و حتی باعث مسمومیت غذایی شوند.

• غذای دریایی بخورید.

غذاهای دریایی، منابع بسیار خوبی از ویتامین و مواد معدنی از جمله اسیدهای چرب امگا ۳، روی، آهن و سایر عناصر مغذی هستند که برای سلامت مادر و جنین اهمیت دارند. با این وجود، مهم است به یاد داشته باشید، که مصرف غذای دریایی خام می ‌تواند باعث بروز مشکلات متعددی شود.

• از مصرف گوشت‌ های آماده خودداری کنید.

گوشت ‌های آماده مانند هات داگ، سوسیس، ماهی سالمون دودی و خوراکی ‌های مشابه ممکن است باعث بروز بیماری‌ هایی نظیر لیستریوز و توکسوپلاسموز در زنان باردار منجر شوند. بهتر است روند پخت گوشت ‌های مصرفی را به دقت مشاهده کنید و آنها را به طور کامل بپزید.

• رابطه جنسی داشته باشید.

حفظ رابطه جنسی در طول دوران بارداری معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌ کند، مگر در موارد خاصی که شامل عوامل پیچیده یا ریسک‌ های خاص برای بارداری باشد. در صورت پاره شدن کیسه آب، توصیه می ‌شود از ادامه رابطه جنسی خودداری کنید.

• محصولات لبنی غیر پاستوریزه نخورید.

کلسیم برای رشد کودک بسیار حیاتی است، اما مادران باردار باید در مصرف لبنیات دقت کنند. خوردن شیر خام به مادران باردار توصیه نمی ‌شود، زیرا ممکن است حاوی باکتری لیستریا باشد که باعث سقط جنین می شود.

• یوگا کنید.

انجام یوگای مخصوص بارداری برای زنان باردار ممکن است مفید باشد. از یوگای داغ یا بیکرام یوگا به دلیل افزایش دمای بدن خودداری کنید.

• درون وان داغ یا سونا ننشینید.

نشستن درون وان داغ یا سونا برای زنان باردار خطرناک است، چرا که افزایش حرارت بدن ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.

• واکسن آنفولانزا بزنید.

برای زنان باردار که مشکلی برای تزریق واکسن ندارند، تزریق واکسن آنفولانزا توصیه می ‌شود. واکسن آنفولانزا حاوی ویروس زنده نیست و می ‌تواند شما و جنین  را در برابر بیماری محافظت کند.

• مقدار زیاد کافئین مصرف نکنید.

تا حد ممکن از مصرف نوشیدنی ‌های حاوی کافئین خودداری کنید، زیرا کافئین می ‌تواند در جفت نفوذ کند و ضربان قلب جنین را افزایش دهد.

• هوشمندانه وزن بگیرید.

با هوشمندی در مصرف غذا و رعایت نیازهای بارداری، می ‌توانید وزن خود را به طور سالم کنترل کنید. انتخاب دقیق غذاها و مصرف کالری ‌های اضافی متناسب با مراحل بارداری، می ‌تواند به رشد سالم جنین کمک کند.

زمان مناسب بارداری

در زمان تخمک‌ گذاری که معمولاً ۱۲ تا ۱۴ روز قبل از شروع قاعدگی بعدی اتفاق میوفتد، بیشترین باروری را دارید. این بازه زمانی احتمال بارداری شما را افزایش می ‌دهد.

مشکلات و بیماری های دوران بارداری

مشکلات و بیماری های دوران بارداری شامل موارد زیر می شوند:

• کم خونی و فقر آهن

کم خونی و فقر آهن مشکلاتی مانند کاهش هموگلوبین و هماتوکریت را در خون نشان می ‌دهد. کم خونی فقر آهن به خصوص در زنان باردار مهم است، زیرا نیاز به آهن برای انتقال اکسیژن به جنین افزایش می‌ یابد. حفظ سطح مناسب آهن از طریق تغذیه و مکمل ‌های آهن، اهمیت زیادی در سلامتی زنان باردار دارد.

• دیابت بارداری

دیابت بارداری، افزایش سطح قند خون در دوران بارداری است که ممکن است منجر به مشکلاتی برای مادر و جنین شود. تشخیص و درمان این وضعیت مهم است و انجام تست ‌های گلوکز و تشخیص تحمل گلوکز می ‌توانند در این راستا کمک کنند.

• فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا در زنان باردار نیازمند نظارت دقیق و مراقبت ‌های خاص است. فشار خون بالا ممکن است به پره اکلامپسی، زایمان زودرس و مشکلات دیگر منجر شود.

• افسردگی و اضطراب

توجه به وضعیت روحی و روانی زنان باردار بسیار اهمیت دارد، زیرا افسردگی و اضطراب می ‌توانند تأثیرات منفی بر سلامت مادر و جنین داشته باشند.

• تکرر ادرار

تکرر ادرار در دوران بارداری ممکن است به علت فشار رحم و جنین بر روی مثانه ایجاد شود. استفاده از لباس ‌های مناسب و جلوگیری از پوشیدن لباس‌ های تنگ می‌ تواند به کاهش این مشکل کمک کند. در صورتی که تکرر ادرار همراه با خارش و سوزش باشد، ممکن است علامت یک عفونت باشد و نیاز به مشاوره پزشکی دارد.

• استفراغ شدید بارداری

استفراغ و تهوع شدید در اوایل دوران بارداری ناشی از تغییرات هورمونی هستند. این علائم اغلب تا 4 ماه اول بارداری ادامه دارند و سپس متوقف می شوند.

• سوزش سر دل

سوزش سردل در دوران بارداری ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی و فشار رحم بر روی دستگاه گوارش باشد. برای کاهش این مشکل بهتر است از خوردن غذا های چرب و سنگین خودداری کنید، و حداقل 2 ساعت فاصله بین آخرین وعده شام و خواب بگذارید.

• عفونت ‌های دوران بارداری

در دوران بارداری، برخی عفونت‌ های قابل انتقال مقاربتی می ‌توانند رخ دهند و به زن باردار و جنین در دوران بارداری آسیب برسانند.

• هموروئید دوران بارداری

هموروئید، یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است. علت هموروئید افزایش گردش خون و فشار جنین بر رکتوم و واژن زن باردار است. هموروئید می‌ تواند باعث تشکیل توده‌ های دردناک در مقعد شود. یکی از راه‌ های پیشگیری از ایجاد هموروئید جدید، جلوگیری از یبوست است. بنابراین، تغذیه مناسب و فعالیت های ورزشی می ‌توانند از بروز هموروئید جلوگیری کنند.

• ورید واریسی

ورید واریسی در دوران بارداری ناشی از افزایش فشار در سیستم عروقی بدن و تغییرات هورمونی هستند. برای کاهش مشکل ورید واریسی، توصیه می ‌شود که فعالیت‌ های ورزشی منظم انجام داده و پاها را به‌ طور منظم بلند کنید. همچنین از جوراب‌ های واریس نیز می‌توانید استفاده کنید.

• جفت سر راهی

جفت سر راهی زمانی اتفاق میوفتد که جفت در داخل رحم، بخشی از قسمت ابتدایی گردن رحم را بپوشاند. جفت سر راهی ممکن است با خون ‌ریزی ‌های دردناک در دوران بارداری همراه باشد.

• یبوست دوران بارداری

یبوست در دوران بارداری ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، مصرف ویتامین ‌ها و مکمل ‌ها و فشار رحم بر رکتوم ایجاد شود. این مشکل معمولاً با تغییرات در تغذیه، مصرف مایعات کافی و فعالیت ‌های ورزشی مناسب می‌ تواند کنترل شود.

همچنین بخوانید : آیا بارداری در سنین بالا خطرناک است؟

• سقط جنین

سقط جنین، پایان حاملگی تا قبل از هفته 20 ام بارداری است. سقط جنین معمولاً به دلیل مشکلات کروموزومی در جنین رخ می ‌دهد. علائمی همچون درد شدید شکم، پیچش، و خونریزی ممکن است از نشانه های سقط جنین باشند.

• خونریزی و تورم لثه

تغییرات هورمونی در دوران بارداری می ‌توانند باعث درد و ورم لثه ‌ها شوند و در موارد نادر، ممکن است خونریزی از لثه رخ دهد. برای جلوگیری از این مشکلات، رعایت بهداشت دهانی از جمله مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه ‌های مناسب توصیه می ‌شود. همچنین، مراجعه به دندانپزشک قبل از بارداری می‌ تواند به حفظ سلامت دهان و لثه کمک کند.

• پره اکلامپسی

پره ‌اکلامپسی یک وضعیت جدی در دوران بارداری است که با افزایش ناگهانی فشارخون و مشکلاتی همچون ورم دست و پا، سردرد شدید و حتی تشنج همراه است. پره اکلامپسی نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد و در بعضی از موارد، تنها راه درمان آن تولد زودرس نوزاد است.

• کندگی یا دکولمان جفت

کندگی یا دکولمان جفت در زنان باردار ممکن است اختلالات جدی در رحم را ایجاد کند. دکولمان جفت ممکن است به علت جدایی دیواره داخلی رحم باشد و در صورت شدت زیاد عارضه، به زایمان پیش از موعد مقرر منجر می‌ شود.

پیشگیری اورژانسی از بارداری

پیشگیری اورژانسی از بارداری، می ‌تواند یک راهکار موقت باشد و برای استفاده‌ های مکرر توصیه نمی ‌شود. استفاده‌ مکرر از قرص ‌های پیشگیری اورژانسی می ‌تواند در تنظیم هورمون ‌ها و چرخه‌ قاعدگی زنان تأثیر منفی بگذارد. برای پیشگیری موثر از بارداری، استفاده از روش ‌های پیشگیری منظم و مطمئن توصیه می ‌شود.

آزمایش ها و معاینات بارداری

برخی از آزمایش ها و معاینات دوران بارداری عبارتند از:

• معاینه‌ لگن
• تست سرطان دهانه رحم
• آزمایش ادرار
• آزمایش خون
• آزمایش پاپ‌ اسمیر
• معاینه دقیق پستان‌ ها
• بررسی عفونت ‌های ویروسی
• سرخجه
• توکسوپلاسموز
• آمنیو سنتز
• نمونه ‌برداری از پرزهای جفتی (CVS)
• نظارت بر جنین
• آزمایش گلوکز خون

علائم خطر در بارداری

علائم خطر در بارداری عبارتند از:

• خونریزی در بارداری
• درد شکم
• ورم دست و پاها
• افزایش وزن ناگهانی
• خارش شدید

پیشگیری از بارداری چگونه انجام می شود؟

روش های پیشگیری از بارداری عبارتند از:

• قرص‌ های خوراکی ضد بارداری
• آی یو دی هورمونی
• آمپول ‌‌های ضد بارداری
• حلقه‌ واژینال
• ایمپلنت زیر پوست یا کاشت کپسول ضد بارداری زیر پوست
• کلاهک دهانه رحم
• وازکتومی یا بستن لوله ‌ها در مردان
• توبکتومی یا بستن لوله ‌های رحمی (لوله‌های فالوپ) در زنان
• پیشگیری اورژانسی از بارداری
• کاندوم‌ های زنانه و مردانه

چه مدت پس از ترک جلوگیری باردار می شوید؟

پس از ترک جلوگیری، زمان برای باردار شدن متغیر است و بستگی به نوع روش جلوگیری و ویژگی ‌های هر فرد دارد. در برخی زنان، تخمک ‌گذاری ممکن است در چند هفته یا حتی چند روز پس از قطع روش جلوگیری رخ دهد.

ورزش در دوران بارداری برای چه کسانی مناسب نیست؟

ورزش در دوران بارداری برای افرادی که مشکلاتی از قبیل خونریزی، لکه ‌بینی، جفت پایین، حاملگی‌ های چند قلویی، سابقه سقط مکرر، سابقه زایمان زودرس و سابقه سرکلاژ دارند، مناسب نیست. این افراد باید برای هرگونه فعالیت ورزشی ابتدا با پزشک خود مشورت کنند و توصیه‌ ها و محدودیت‌ های خود را در نظر بگیرند.

بهترین زمان برای انجام تست بارداری

بهترین زمان برای انجام تست بارداری دقیقاً پس از عقب افتادن قاعدگی است. این تست‌ ها ممکن است ۱۰ روز پس از رابطه جنسی مثبت شوند و برخی از تست ‌های خانگی حتی در مدت زمان کمتر نیز نتایج را نشان می ‌دهند. اگر تست در اولین دوره قاعدگی مثبت نشود، بهتر است چند روز دیگر دوباره تست را تکرار کنید، زیرا هورمون بارداری به مرور زمان افزایش می ‌یابد.

آیا علائم بارداری دوقلویی تفاوتی با علائم بارداری تک قلویی دارد؟

علائم بارداری دوقلویی ممکن است با علائم حاملگی تک قلویی مشابه باشد، اما در برخی موارد تفاوت ‌هایی نیز وجود داشته باشد. به طور کلی، زنان در بارداری دو قلو ممکن است علائم بیشتری نسبت به بارداری تک قلو داشته باشند، زیرا دو جنین به تنهایی و همزمان در حال رشد هستند.

در برخی موارد، علائم بارداری دوقلویی ممکن است شامل افزایش اندازه رحم، حرکات جنین در نواحی مختلف شکم، یا افزایش وزن بیشتر باشد. همچنین، افزایش سطح هورمون ‌های زنان در بارداری دوقلو ممکن است باعث افزایش شدت علائم بارداری مانند تهوع و استفراغ گردد.

تفاوت علائم بارداری و پریود

• خونریزی رحم: خونریزی پریود معمولاً به صورت مداوم است اما در خونریزی بارداری لکه ‌های کوچک یا ترشحات صورتی رنگ ظاهر می‌ شوند.
• تغییرات خلقی
• تهوع: تهوع صبحگاهی اغلب به عنوان یک نشانه شایع بارداری شناخته می ‌شود. اما در قاعدگی این اتفاق شایع نیست.
• بیزاری از غذا

در مادران حامله مبتلا به اختلالات قلبی کدام زایمان بهتر است؟ سزارین یا طبیعی؟

افراد مبتلا به اختلالات قلبی باید زایمان خود را با هماهنگی دقیق و تحت نظر مستمر پزشکان متخصص انجام دهند. در بسیاری از موارد، زایمان طبیعی ممکن است بهترین گزینه باشد، اما در برخی شرایط خاص ممکن است زایمان با سزارین توصیه شود.

در صورت مبتلا بودن به فشار خون بالا چه داروهایی را نباید در دوران بارداری مصرف کرد؟

در دوران بارداری، مصرف داروهای ضد فشار خون از دسته  ACEI (مانند کاپتوپریل، لیزینوپریل و انالاپریل) و از دسته ARB (مانند والسارتان و لوزارتان) و دسته DRI مانند (Aliskiren) توصیه نمی ‌شود، زیرا این داروها ممکن است در برخی موارد به جنین آسیب برسانند.