هر نوع خونریزی در بارداری میتواند نگران کننده باشد. چرا که بارداری دلیلی بر عدم خونریزی واژن است. اما با این وجود در برخی بارداری‌ها خونریزی از واژن رخ می‌دهد. هماتوم بارداری یکی از دلایل نسبتا شایع در مراحل اولیه بارداری است که نگرانی‌های زیادی را برای مادر به همراه خواهد داشت. هماتومها اغلب در نیمه اول بارداری ظاهر می‌شوند و با لکه بینی همراه هستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا به طور مفصل هماتوم در بارداری (هماتوم جفتی) را بررسی کنیم.
هماتوم در بارداری چیست؟
هماتوم در بارداری (Hematoma in pregnancy) عارضه‌ای است که زنان باردار را تحت تاثیر قرار داده و زمانی رخ می‌دهد که خون بین غشای کوریونی (غشایی که جنین را احاطه کرده) و دیواره رحم، تشکیل می‌شود و میتواند باعث خونریزی از واژن در بارداری شود. اگر اندازه این هماتوم کوچک باشد، میتواند خود به خود و بدون درمان برطرف شود و در اکثر مواقع با پیگیری به موقع، موجب عوارض جدی نخواهد شد. هماتوم بارداری به نام‌های هماتوم جفتی و خونریزی یا هماتوم ساب کوریونیک نیز معروف است.
هماتوم جفتی چقدر شایع است؟
هماتوم ساب کوریونیک بین هفته‌های 10 تا 20 بارداری شایع تر است. طبق مطالعات انجام شده در حدود 10درصد از خونریزی‌های بارداری به علت هماتوم جفتی بوده و تقریبا 3 درصد از زنان باردار این عارضه را تجربه می‌کنند. اما می‌توان گفت اکثر این هماتومها کوچک و با خونریزی‌های خفیف هستند و در این صورت خیلی نگران کننده نخواهند بود.
تفاوت هماتوم در بارداری و لکه بینی
لکه بینی در بارداری میتواند به دلایل مختلفی مثل رابطه جنسی، عفونت، لانه گزینی، حاملگی خارج از رحم یا سقط جنین و … رخ دهد که فرد چند قطره خون روی لباس زیر خود مشاهده می‌کند. اما هماتوم در برخی مواقع هیچ علامتی نداشته و گاهی ممکن است منجر به لکه بینی یا حتی خونریزی شدید شود.
همچنین بخوانید : درمان خونریزی غیر طبیعی رحم
علت بروز هماتوم در بارداری چیست؟
زمانی که غشای کوریون از دیواره رحم جدا می‌شود، هماتوم بارداری رخ می دهد. تا به امروز پزشکان نتوانسته‌اند دلیلی قطعی برای این جدا شدن اعلام کنند. اما وجود برخی عوامل می‌توانند باعث افزایش بروز این عارضه شوند که عبارتند از:
- جدا شدن تخمک بارور شده از دیواره رحم در زمان لانه گزینی
- سابقه سقط‌های مکرر
- جای زخم ناشی از کورتاژ سقط جنین گذشته
- سابقه عفونت‌های لگنی
- بلند کردن اجسام سنگین
- ضربه شدید به شکم مادر
- ناهنجاری‌های رحمی
- مشکلات انعقاد خون در اوایل بارداری
- مصرف برخی مواد مخدر که موجب گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شوند. مثل کوکائین و مت‌آمفتامین‌ها
- پره اکلامپسی (فشار خون بالا در بارداری)
- لقاح آزمایشگاهی
علائم هماتوم جفتی
شایع ترین علائم هماتوم ساب کوریونیک خونریزی یا گرفتگی در نیمه اول بارداری است. در برخی افراد ممکن است این خونریزی، شدید و همراه با لخته شدن و برای برخی دیگر لکه بینی خفیف باشد. گاهی اوقات نیز هیچ علامتی وجود ندارد و در طی سونوگرافی کشف می‌شود.
اگر طی بارداری به خونریزی شدید دچار شدید، حتما سریعا با پزشک خود مشورت کنید تا از ایجاد یک عارضه جدی جلوگیری شود.
چه کسانی در معرض خطر بیش تری برای هماتوم جفتی هستند؟
همان طور که پیش تر اشاره کردیم، عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد این عارضه دخیل باشند. اما افرادی که شرایط زیر را دارند در معرض خطر بیش تر قرار دارند:
- سابقه عفونت‌های رحمی
- سابقه ضربه یا ترومای رحم
- بی نظمی‌های رحم
- سابقه سقط جنین
- فشار خون بالا
- بارداری IVF
- زنان بالای 35 سال
تشخیص هماتوم در دوران بارداری
پس از مراجعه به پزشک، معاینات فیزیکی انجام شده و آزمایش خون برای بیمار تجویز می‌شود. پزشک برای تشخیص هماتوم جفتی با کمک سونوگرافی که رایج ترین روش تشخیص است، میتواند وجود یا عدم وجود هماتوم، ناهنجاری‌های جنین، وضعیت سلامت جنین و طول و محل هماتوم را بررسی کند.
اما برخی از هماتوم‌های کوچک با سونوگرافی قابل شناسایی نخواهند بود یا ممکن است فیبروم رحم با هماتوم اشتباه تشخیص داده شود، از این رو پزشک مجبور است از روش‌های تصویربرداری دیگر مثل سونوگرافی داپلر استفاده کند.
درمان هماتوم در بارداری
همان طور که گفتیم، اکثر هماتوم‌های ساب کوریونیک مانند بریدگی روی سطح پوست، خود به خود درمان می‌شوند. پزشک بعد از تشخیص این عارضه با توجه به علائم، سابقه بیماری، اندازه و محل هماتوم و سن جنین برنامه درمانی را تجویز می‌کند که این درمان‌‌ها شامل موارد زیر هستند:
- اجتناب از رابطه جنسی
- استراحت مطلق در رختخواب
- کاهش فعالیت‌های سنگین مانند ورزش و بلند کردن اجسام سنگین
- نظارت بر علائمی چون انقباضات و گرفتگی عضلات که منجر به زایمان زودرس می‌شوند.
- گلوبولین ایمنی ضد D برای افرادی که Rh منفی دارند.
- بستری شدن در بیمارستان در صورت خونریزی زیاد
- پروژسترون تراپی جهت پیشگیری از افت هورمون‌های بارداری و جلوگیری از سقط
- مصرف مایعات به میزان کافی
- افزایش تعداد دفعات وعده‌های غذایی و کاهش حجم غذا
- افزودن فیبر در رژیم غذایی و مایعات جهت جلوگیری از یبوست
- دارو درمانی در صورت وجود هماتوم بزرگ
تاثیر خونریزی پشت جفت بر روی جنین
در اکثر موارد هماتوم روی جنین تاثیری ندارد و مادر بارداری سالم و بدون ایجاد عوارض را پشت سر می‌گذارد. اما در برخی موارد که هماتوم بزرگ باشد یا بعد از هفته 20 بارداری تشخیص داده شود، میتواند منجر به افزایش احتمال عوارضی چون سقط جنین و یا زایمان زودرس شود.
زمان مراجعه به پزشک در مواقع وجود هماتوم جفتی
در صورت ایجاد شرایط زیر باید سریعا به پزشک خود مراجعه کرده و تحت نظر قرار بگیرید:
- در صورت وجود درد ناگهانی و شدید در ناحیه شکم
- بروز تب
- احساس غش و یا سبکی سر
- بروز علائم جدید واژینال مثل درد در ناحیه واژن، خارش یا ترشحات
- دفع بافتی از واژن (در چنین شرایطی باید بیمار بافت دفع شده را نگه داشته و سریعا به پزشک نشان دهد.)
خطرات هماتوم در بارداری
در اکثر موارد هماتوم به خودی خود از بین می‌رود اما در برخی موارد ممکن است جفت از دیواره رحم جدا شده و منجر به افزایش خطر سقط، دکولمان (کندگی جفت) یا زایمان زودرس شود.
عوارض هماتوم برای جنین در حال رشد
- سقط جنین: خطر سقط جنین با توجه به اندازه و موقعیت هماتوم مشخص می‌شود. اگر خون بیش از 25 درصد از ساک حاملگی را دربر گیرد، در حدود 3 برابر خطر سقط افزایش می‌یابد. هم چنین وجود هماتومها در بدنه و فوندوس رحم، احتمال خطر سقط را به نسبت وجود آن در قسمت بالایی سرویکس، به میزان بیش تری افزایش می‌دهد.
- وزن کم نوزاد: در اغلب موارد وجود هماتوم در بارداری منجر به تولد نوزادان با وزن کم می‌شود.
- زایمان زودرس: وجود هماتوم در سه ماه دوم بارداری میتواند منجر به افزایش خطر زایمان زودرس و جدا شدن قبل از زمان به موقع جفت از رحم شود.
عوارض هماتوم برای مادر
به طور کلی هماتوم بارداری خطر زیادی برای مادر ایجاد نمی‌کند اما زمانی که این خونریزی‌ها شدت پیدا کنند، می‌توانند منجر به افزایش خطر فشار خون بالا برای مادر و نیاز به زایمان از روش سزارین شوند.
علائم جذب هماتوم
به طور کلی علائم جذب هماتوم خود را با کاهش خونریزی نشان می‌دهد و می‌توان گفت با مشاهده این علائم، نگرانی کم خواهد شد. اما مهم است که مادر برای اطمینان بیش تر توسط پزشک معاینه شود و تحت نظر پزشک قرار گیرد.
نگرانی از وجود هماتوم جفتی
خونریزی و یا لکه بینی در بارداری برای هر خانم بارداری نگران کننده بوده و این نگرانی طبیعی است اما خوب است بدانید هماتوم جفتی در اکثر موارد تهدیدی برای بارداری نخواهد بود و با تحت نظر بودن و انجام سونوگرافی تا زمان بهبودی کامل، می‌توانید هر لحظه از سلامت بارداری و جنین خود با خبر باشید.
برای جذب هماتوم چی بخوریم؟
پزشک با توجه به وضعیت بیمار، حساسیت‌‌ها و ممنوعیت‌های غذایی، رژیم غذایی مناسبی را به بیمار پیشنهاد خواهد داد.
سوالات متداول
1- چه کارهایی را نمی توان با وجود هماتوم در دوران بارداری انجام داد؟
برای مدتی از رابطه جنسی خودداری کنید. وزنه بلند نکنید، فعالیت بدنی را حذف کرده و از خود در برابر استرس شدید، اثرات منفی محیطی محافظت کنید.
2- هر چند وقت یک بار باید سونوگرافی برای هماتوم انجام شود؟
با توجه به صلاحدید پزشک، سونوگرافی هر 5 تا 7 روز یک بار انجام می‌شود. اگر هماتوم بزرگ و خونریزی شدید باشد، ممکن است نیاز باشد در بیمارستان بستری شوید.
3- چه اندازه هماتوم در بارداری خطرناک است؟
اگر حجم هماتوم بیش از 60 سانتی متر مربع باشد یا اگر ناحیه هماتوم 40 درصد یا بیش تر از اندازه تخمک جنین باشد، خطرناک محسوب می‌شود.
آیا می دانید خطرات عفونت دهانه رحم چیست و چگونه درمان می شود؟
4- آیا می توانم با هماتوم، بارداری سالم داشته باشم؟
اکثر زنان مبتلا به هماتوم جفتی، حاملگی و زایمان سالم دارند. هماتوم‌های کوچک و متوسط معمولا به تنهایی از بین می‌روند. اما اگر هماتوم بزرگ باشد یا در هفته 20 بارداری تشخیص داده شود، میتواند باعث ایجاد مشکلاتی شود.
5- چه چیزی می تواند هماتوم جفتی را بدتر کند؟
هماتوم‌هایی که رشد نمی‌کنند اغلب نگران کننده نیستند اما در مواردی که هماتوم باعث دور شدن جفت از محل اتصال آن در رحم شود و این جابه جایی بیش از 30 درصد باشد، میتواند باعث بزرگ تر شدن هماتوم شود.
6- رنگ خون هماتوم در بارداری چگونه است؟
برای خونریزی ناشی از هماتوم نمی‌توان رنگ مشخصی در نظر گرفت. این رنگ میتواند از صورتی تا قرمز و قهوه‌ای، متغیر باشد.
7- آیا خونریزی در زمان بارداری همیشه نشانه هماتوم است؟
خیر. هماتوم در بارداری یکی از دلایل خونریزی واژن در بارداری است. خونریزی در بارداری میتواند به علل مختلفی مثل تغییرات دهانه رحم، خونریزی لانه گزینی، حاملگی خارج از رحم و … رخ دهد.
8- برطرف شدن هماتوم جفتی چه مدت طول می کشد؟
نمی‌توان زمان دقیقی برای رفع هماتوم اعلام کرد اما به طور معمول این عارضه خود به خود و در مدت چند هفته درمان می‌شود.
