آرتروز، یکی از مشکلاتی است که در طول دوره‌های مختلف زندگی به خصوص در بارداری (به علت افزایش وزن و فشار واردشده بر استخوان ها) ظاهر شده و موجب ناراحتی و مشکلات مختلفی در افراد می شود. بارداری، یکی از مراحلی است که تغییرات بسیاری در بدن زنان ایجاد می کند. این تغییرات می توانند بر راحتی زنان در طول این دوره تأثیرگذار باشند.
گاهی اوقات، این مشکلات کوتاه مدت بوده و بعد از زایمان، علائم آن کمرنگ شده و از بین می‌رود. گاهی نیز این مشکلات که در بارداری شروع شده احتمالا تا آخر عمر باقی بمانند. با توجه به اینکه آرتروز عمدتاً شامل مشکلات مفصلی می‌شود، اضافه وزن بارداری باعث افزایش درد در مفاصل می‌گردد. این مشکل به خصوص در مفاصلی مانند زانوها قابل مشاهده است. در این مقاله به بررسی علائم، عوارض و درمان آرتروز در بارداری می‌پردازیم.
برای اطلاع از علائم بارداری کلیک کنید.
آرتروز در بارداری چیست؟
آرتروز بارداری علیرغم نامش یک بیماری خاص مربوط به بارداری نیست. در طول دوره بارداری، بدن زنان تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. چنین شرایطی وخامت و شدت عوارض انواع بیماری‌ها مثل آرتروز را با خود به همراه دارد. آرتروز از جمله مشکلات رایج بین خانم‌های باردار است؛ زیرا بسیاری از زنان باردار همراه با افزایش وزن و ورود به اواسط بارداری افزایش وزن و نتیجتا افزایش فشار وارده به مفاصل و نهایتا درد را گزارش می‌کنند.
این وضعیت، اگرچه طبیعی و رایج است، اما زنان باردار اغلب به دنبال بهترین راه‌حل‌ها برای کاهش درد خود هستند. آرتروز ممکن است در هر مرحله‌ای از بارداری ظاهر شود.
آرتروز زانو در بارداری
با گذراندن دوره‌ای از بارداری، تغییرات متعددی در بدن فرد به چشم می‌خورد. در حالی که برخی از افراد در این دوره کمترین نشانه‌های بیماری را تجربه می‌کنند، برخی دیگر با علائم شدیدتری مواجه شوند که افزایش شدت درد و آرتروز زانو را برای فرد به همراه دارد.
بنابراین، ممکن است مشکلات زانو به دلیل افزایش وزن، ضعیف شدن عضلات کنار زانو و یا تغییرات هورمونی بیشتر شوند. این موضوع می‌تواند منجر به درد زانو، به ویژه هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا هنگام صاف کردن زانو شود.
علائم آرتروز در بارداری
آرتروز بارداری علائم مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
- خستگی مفرط: زنانی که به بیماری خودایمنی آرتریت روماتوئید (RA)مبتلا هستند، ممکن است خستگی بیشتری احساس کنند.
- درد و ناراحتی: وزن اضافه بارداری می‌تواند به افزایش درد و ناراحتی در زنان مبتلا به آرتروز منجر شود. این امر به ویژه در زانوها قابل مشاهده است، زیرا فشار اضافی بر آن‌ها افزایش می‌یابد.
- جمع‌شدن آب در نواحی خاصی از بدن: احتباس آب در بدن باعث بروز علائمی مانند سندرم تونل کارپال یا سفتی در مناطقی از بدن مانند باسن، زانو، مچ پا و پا می‌شود. این علائم معمولاً پس از تولد نوزاد بهبود می‌یابند.
- اسپاسم عضلانی: فشار اضافی بر ستون فقرات می‌تواند به اسپاسم عضلانی یا بی‌حسی در پاها منجر شود.
علت آرتروز در بارداری
یکی از عوامل موثر در ایجاد یا تشدید آرتروز در دوران بارداری، افزایش وزن است که به عنوان یک بخش طبیعی از بارداری پیش می‌آید. این افزایش وزن باعث افزایش فشار بر مفاصل به ویژه مفاصل بزرگ مانند لگن، زانو و مچ پا می‌شود.
بنابراین، زنان باردار ممکن است در این دوره، به دلیل فشار مداوم، درد و ناراحتی مفاصل را تجربه کنند. علاوه بر این‌ها هورمون‌های بارداری و آسیب‌هایی که به دلیل محدودیت حرکت در پایان دوره بارداری به وجود می‌آیند، می‌توانند علت بروز علائم آرتروز در بارداری شوند. اما باید توجه داشت که این درد و ناراحتی در همه موارد نباید به آرتروز نسبت داده شود.
بیشتر بخوانید: فشار خون بالا در بارداری
پیشگیری از آرتروز در بارداری
برای پیشگیری از آرتروز در بارداری یا کمتر کردن علائم آن از روش‌های زیر استفاده کنید:
- برای کاهش اسپاسم عضلانی روی یک تشک محکم بخوابید.
- به جای داروها از کمپرس سرد و گرم برای آرام کردن درد مفاصل استفاده کنید.
- به وضعیت بدنتان توجه کنید. وضعیت نامناسب می‌تواند به مفاصلتان فشار بیشتری وارد کند.
- از پوشیدن کفش‌های با پاشنه بلند اجتناب کنید. به جای آن، کفش‌هایی با پشتیبانی مناسب و راحت انتخاب کنید.
- ورزش و فعالیت بدنی داشته باشید. ورزش‌هایی مثل دچرخه‌سواری، پیاده‌رروی و شنا دردهای شما را کاهش می‌دهد.
- به مفاصلتان زمان کافی برای استراحت بدهید. ورزش‌های آرام‌سازی و همچنین بالا بردن پاها به کاهش درد زانو و مچ پا کمک می‌کنند.
تشخیص آرتروز در بارداری
تشخیص آرتروز (آتروز) در دوران بارداری ممکن است چالش‌برانگیز باشد، زیرا برخی از علائم آرتروز می‌توانند با تغییرات طبیعی مربوط به بارداری اشتباه گرفته شوند. با این حال، اگر شما در دوران بارداری شک دارید که ممکن است آرتروز داشته باشید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
پزشک با انجام معاینه فیزیکی و بررسی علائم در تشخیص آرتروز به شما کمک کند. متخصص ممکن است سوالاتی درباره علائم شما، سابقه درد و ناراحتی مفاصل و تغییراتی که در طول بارداری تجربه کرده‌اید، بپرسد. سپس با بررسی مفاصل شما به دنبال علائمی مانند تورم، درد و محدودیت حرکتی در مچ پا و زانو باشد.
بیشتر بخوانید : بیماری های دوران بارداری
درمان آرتروز در بارداری
برای درمان آرتروز در بارداری بهتر است به پزشک مراجعه کرده و مشورت کنید.
1. داروها برای آرتروز بارداری
مهم است که همه داروهایی که ممکن است مصرف کنید، از جمله داروها، مکمل‌های غذایی و حتی داروهای بدون نسخه را با پزشک خود مطرح کنید. ادامه مصرف برخی از داروها در دوران بارداری ممکن است بی‌خطر باشد، اما برخی از داروها برای جنین عوارض‌های احتمالی به دنبال دارند.
پزشک شما ممکن است پس از بررسی وضعیت شما، تغییراتی در داروهای شما ایجاد کند یا دوز داروها را تا پایان بارداری تنظیم کند. اگر قصد شیردهی دارید، این نکته را به پزشک خود اطلاع دهید.
2. رژیم غذایی سالم
درمان آرتروز در بارداری نیازمند توجه به رژیم غذایی و ورزش مناسب است. هرچند که آرتروز ممکن است علائمی مانند خشکی دهان و مشکلات در بلع را به همراه داشته باشد که مصرف غذا را دشوار می‌کند، اما تغذیه صحیح برای سلامتی شما و رشد کودکتان بسیار مهم است. حتی اگر از مکمل‌های دوران بارداری استفاده می‌کنید، بهتر است با پزشک خود درباره مشکلات مربوط به تغذیه صحبت کنید.
3. ورزش برای آرتروز بارداری
ورزش نیز در دوران بارداری بسیار مهم است. انجام تمریناتی که دامنه حرکتی را افزایش می‌دهند و انعطاف پذیری را بهبود می‌بخشند، بسیار مفید است.
همچنین تمریناتی که به حفظ قدرت عضلات کمک می‌کنند نیز توصیه می‌شوند. پیاده‌روی و شنا، به‌ویژه برای افرادی که به آرتروز مبتلا هستند، فعالیت‌های مفیدی هستند. اما قبل از شروع هرگونه ورزش، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که فعالیت‌های ورزشی شما برای سلامتی شما و کودکتان ایمن و بی‌خطر است.
بیشتر بخوانید: پاره شدن کیسه آب در بارداری
عوارض آرتروز در بارداری
آرتروز در بارداری با عوارضی همراه است از جمله:
- زنان مبتلا به آرتروز روماتوئید با خطر بیشتری برای پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری) مواجه هستند.
- افراد مبتلا به آرتروز روماتوئید (RA) کنترل نشده ممکن است با خطراتی مانند زایمان زودرس یا رشد نامناسب جنین مواجه شوند.
- آرتروز در دوران بارداری با خطراتی مانند افزایش درد و تشدید علائم همراه است. برای مثال، افزایش وزن می‌تواند فشار بیشتری به زانوها وارد کند، و تغییر در قرارگیری بدن ممکن است فشار اضافی به کمر وارد کند.
- برخی از موارد آرتروز می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند ناتوانی در تحمل درد و استقامت در زمان زایمان شود که می‌تواند نیاز به انجام عمل سزارین را افزایش دهد.
عوارض داروهای آرتروز در حاملگی
مدیریت بیماری آرتروز در بارداری معمولاً نیازمند استفاده از داروهای ضد روماتیسم می‌باشد، اما اهمیت استفاده ایمن از این داروها، قبل از بارداری و در طول آن بسیار مهم است. باید توجه داشت که همه این داروها ایمن نیستند. به عنوان مثال، باید از متوترکسات و لفلونوماید به طور کامل در دوران بارداری اجتناب شود. استفاده از داروی متوترکسات باید حداقل سه ماه قبل از بارداری قطع شود، زیرا ممکن است برای جنین خطرناک باشد و باعث نقص مادرزادی شود. اگر در دوران بارداری یکی از این داروها را مصرف کردید، باید فوراً با روماتولوژیست یا متخصص زنان و زایمان خود صحبت کنید.
حتما توجه کنید که استفاده از داروهای موضعی مانند پمادها و کرم‌ها نیز ممکن است برای زنان باردار مضر باشد. اینکه این محصولات بدون نسخه قابل خریداری هستند، به معنای ایمن بودن آن‌ها نیست. بنابراین، استفاده از سایر داروها باید با مشاوره و هماهنگی با روماتولوژیست صورت گیرد و باید خطرات و مزایای هر دارو برای هر فرد به طور جداگانه ارزیابی شود.
برای اطلاع از مقدار مجاز اضافه وزن در دوران بارداری کلیک کنید.
آیا کاهش وزن به درمان آرتروز در حاملگی کمک می کند؟
کاهش وزن می‌تواند فشار روی مفاصل را به شدت کاهش دهد. طبق تحقیقات انجام‌شده روی بزرگسالان دارای اضافه وزن و چاق مبتلا به استئوآرتریت زانو نشان داد که از دست دادن تنها نیم کیلوگرم موجب کاهش تقریبا 2 کیلو فشار روی زانوها می‌شود. کاهش وزن به میزان چهار و نیم کیلو هم می‌تواند فشار زانوهای شما را به میزان 18 کیلوگرم کاهش دهد.
برای بدن درد در بارداری چی بخوریم؟
در دوران بارداری ممکن است کمبود آهن یا کم خونی تجربه کنید که باعث افزایش خستگی شما می‌شود. اگر بارداری‌های نزدیک به هم داشته اید یا رژیم گیاه خواری را دنبال می کنید، احتمالاً می‌توانید خود را جزو این گروه بشمارید. گیاه‌خواران، سطح ویتامین B12 و آهن کمتری دارند.
افزودن بیشتر غذاهای غنی از آهن ممکن است به افزایش انرژی کمک کند. این شامل موراد زیر است:
- گوشت قرمز
- لوبیا
- سبزیجات سبز برگ مانند اسفناج
- میوه خشک شده
- غلات صبحانه غنی شده
از پزشک خود بپرسید که آیا باید مکمل آهن نیز مصرف کنید.
همچنین، هیدراته ماندن کلید حفظ سطح انرژی شماست. وقتی کم آب می‌شوید، جریان خون در بدنتان کمی کند می شود و شما را نیز تنبل می کند. بنابراین، جوشاندن سوپ، مصرف میوه و سبزیجات، و مصرف مایعات بیشتر می‌تواند به افزایش انرژی شما کمک کند. اما به یاد داشته باشید، شما باردار هستید، بنابراین باید استراحت کافی داشته باشید و در سه ماهه اول توجه ویژه‌ای به احساس خستگی خود داشته باشید.
غذاهای غنی از امگا3 را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید. پروتئین نیز برای رشد و نمو بدن ضروری است و انرژی فراهم می‌کند. انتخاب غذاهای غنی از پروتئین مانند محصولات دریایی، گوشت و مرغ بدون چربی، تخم مرغ، لوبیا، نخودفرنگی، محصولات سویا و آجیل و دانه‌های بدون نمک در طول این دوره برای شما مفید هستند.
برای اطلاع از رژیم غذایی دوران بارداری کلیک کنید.
برای بررسی علائم آرتروز در بارداری باید به کدام دکتر مراجعه کرد؟
برای بررسی علائم آرتروز در بارداری، بهتر است به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. این پزشکان مهارت و تخصص لازم برای تشخیص و مدیریت مشکلات بارداری، از جمله آرتروز را داشته و می‌توانند شما را راهنمایی کنند. در صورت لزوم، آن‌ها می توانند شما را به متخصص‌های دیگری مانند روماتولوژیست (پزشک متخصص در بیماری‌های مفصلی) ارجاع دهند تا درمان مناسب برای شما تعیین شود.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد شما به حدی رسیده که باعث محدودیت حرکت و فعالیت‌های روزمره شده باشد یا احساس کردید تورم پاها حال افزایش است و ورم به بخش‌های دیگر بدن مثل صورت هم رسیده بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا راهکارهایی را که با وضعیت بارداری شما سازگاری داشته باشند را به شما توصیه کند.
سوالات متداول
1. آیا بعد از زایمان هم آرتروز ادامه دارد؟
در برخی موارد، علائم آرتروز ممکن است پس از زایمان بهبود یابد، اما در برخی دیگر این علائم ممکن است همچنان باقی بمانند یا حتی بدتر شوند.
2. آیا عوارضی دارد؟
ممکن است آرتروز در بارداری با برخی خطرات همراه باشد، از جمله: پره اکلامسی (فشار خون بالا در دوران بارداری)، زایمان زودرس، رشد نامناسب جنین، افزایش فشار و درد در ناحیه کمر و زانوها.
3. آیا مصرف داروهای آرتروز در بارداری خطر دارد؟
استفاده ایمن از داروها در طول بارداری بسیار حائز اهمیت است. برخی داروها ممکن است برای جنین خطرناک باشند، مانند متوترکسات و لفلونوماید که باید قبل از بارداری قطع شوند. بنابراین پیش از مصرف هر دارویی باید با پزشک خود مشورت کنید.
4. آیا با وجود آرتروز می توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟
همانطور که گفتیم ابتلا به آرتروز در بارداری، احتمال سزارین را افزایش می‌دهد چرا که ممکن است درد مفاصل شما زیاد باشد. در غیر این صورت ممکن است بتوانید زایمان را به‌صورت طبیعی انجام دهید. بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید تا با بررسی وضعیت شما بهترین تصمیم‌گیری انجام شود.
5. آیا آرتروز به طور ژنتیکی به نوزاد منتقل می شود؟
افراد مبتلا به آرتروز روماتوئید (RA) نباید نگران انتقال بیماری به فرزندان خود باشند، زیرا به ارث بردن این بیماری 100 درصد نیست. به عبارت دیگر، اینکه یک زن آرتروز روماتوئید داشته باشد، به این معنی نیست که فرزندانش نیز مشکلات مشابه خواهند داشت.
برای بررسی چکاپ ها و آزمایش های بارداری خود کلیک کنید.
6. آیا خطرناک است؟
خیر، آرتروز در بارداری معمولاً خطری برای مادر یا جنین ندارد. اما باید توجه داشت که علائم آرتروز می‌تواند در طول بارداری بدتر شود و برخی از درمان‌های مورد استفاده برای آرتروز ممکن است برای بارداری مناسب نباشند. بنابراین، مهم است که همیشه با پزشک خود مشورت کنید و درمورد درمان مناسب برای شرایط خود صحبت کنید.
کلام پایانی
به طور کلی، افراد مبتلا به آرتروز می‌توانند باردار شده و نوزادان سالمی را به دنیا بیاورند، اما برای این کار نیاز به برنامه‌ریزی دقیق با پزشک قبل از بارداری دارند. هرچند آرتروز در بارداری خود به‌طور معمول مشکلی جدی به حساب نمی‌آید، اما داروهای مصرفی ممکن است مشکلاتی را به وجود آورند. لذا مهم است که فرد با پزشک خود همکاری کرده و داروهای مورد نیاز خود را با ایشان مورد بررسی قرار دهد.
هرچند ممکن است بعضی از افراد متوجه شوند که علائم آرتروز در طول بارداری بهبود می‌یابد، اما باید توجه داشت که ممکن است پس از زایمان مجدداً شدت علائم افزایش یابد. بنابراین، مدیریت دقیق و هماهنگ با پزشک می‌تواند به جلوگیری از عود آرتروز کمک کرده و به شما اطمینان دهد که بارداری بدون مشکل پیش می‌رود.
