فشار خون بالا در بارداری

فشار خون بالا در بارداری ممکن است مشکلاتی برای مادر ایجاد کند و عوارضی برای جنین داشته باشد . فشارخون بالا یکی از مشکلات رایج سلامت در جامعه ما است. فشارخون بالا کمتر ممکن است توجه فرد را به خود جلب کند یا در فعالیت‌های روزمره اخلال ایجاد کند. در این مقاله مفهوم فشارخون بالا در بارداری، علائم و نحوه درمان آن را بررسی خواهیم کرد.

فشار خون بالا در بارداری چیست؟

فشار خون طبیعی بدن، 120 بر 80 (12 بر 8) میلی‌لیتر جیوه است. بارداری به طور عمومی می‌تواند منجر به افزایش فشار خون شود. در مادران باردار فشارخون تا 89 بر 129 طبیعی طلقی می‌شود در حالی که برای افراد دیگر کمی بالا است؛ در صورت افزایش فشار خون تا 89/129 مراجعه به پزشک توصیه می‌شود و فشارخون بالاتر از 90/140 فشارخون بالا در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند خطرناک باشد.

علت فشار خون بالا در بارداری

فشارخون به دلایل مختلفی ممکن است افزایش یابد. ریشه ژنتیکی یکی از اصلی‌ترین دلایل آن است و عواملی مثل سیگار کشیدن و چاقی نیز احتمال آن را افزایش می‌دهد. با این حال، علت فشارخون حاملگی که فقط مختص این دوره است و از بیستمین هفته شروع می‌شود، کاملا مشخص نیست. در ادامه برخی از علل رایج فشارخون بالا را بررسی خواهیم کرد.

• مصرف دخانیات
• چاقی مفرط
• الکل
• غذاهای چرب یا شور
• عدم تحرک بدنی کافی
• ریشه ژنتیکی (سابقه خانوادگی)
• بارداری در سنین بالا (بیشتر از 40 سال)

تشخیص فشار خون بالا در بارداری

زنان باردار باید به صورت منظم تحت نظر پزشک متخصص باشند. یکی از پروسه‌های معاینه منظم، گرفتن فشار مادر است. طی این جلسات در صورتی که افزایش فشارخون دیده شود، پزشک متخصص توصیه‌های درمانی برای کنترل شرایط را ارائه می‌دهد و ممکن است آزمایش‌های بیشتر برای بررسی وجود پره اکلامپسی نیاز باشد.

علائم فشار خون بالا در بارداری

افرادی که دچار فشارخون مزمن هستند، معمولا علائم آن را می‌شناسند، اما افرادی که دچار فشارخون حاملگی می‌شوند ممکن است به علائم بی‌توجه باشند. اصلی‌ترین علائم فشارخون بالا شامل موارد زیر می‌شود:

• سردرد ناگهانی و شدید
• ورم کردن اعضای بدن مخصوصا صورت و پاها
• قرمز شدن صورت که با احساس گرما شدید همراه است

انواع فشار خون بالا در بارداری

همانطور که گفته شد، افراد زیادی مبتلا به فشارخون بالا هستند. از طرف دیگر، حاملگی به طور طبیعی منجر به افزایش فشارخون می‌شود؛ اما انواع مختلف فشارخون در بارداری معانی مختلفی دارند که درمان آنها نیز بر اساس شرایط مختلف، متغیر است.

1. فشارخون مزمن

مادرانی که قبل از حاملگی نیز دچار فشارخون بالا بوده‌اند، یا قبل از حاملگی فشارخون آنها در محدوده طبیعی یا کمی بیشتر از آن بوده و قبل از هفته بیستم بارداری دچار افزایش فشارخون شده‌اند، فشارخون مزمن دارند.

فشارخون بالا در بارداری می‌تواند منجر به تاخیر در رشد اندام مختلف جنین شده و مشکلات مختلفی از جمله مشکلات قلبی و عروقی ایجاد کند. علاوه بر این، مشکلات کلیوی نیز ممکن است برای مادر رخ دهد.

2. فشارخون حاملگی

افزایش فشارخون بعد از بیستمین هفته بارداری، در صورتی که قبل از آن هیچ نشانه‌ای از افزایش فشارخون وجود نداشته باشد، فشارخون حاملگی است. اکثر افرادی که فشارخون حاملگی را تجربه می‌کنند در محدوده فشار 140 سیستولیک قرار دارند که با فعالیت‌های مختلف و توصیه‌های پزشکی قابل کنترل است. از طرف دیگر برخی از مادران تا فشار 160 سیستولیک را نیز تجربه می‌کنند که بسیار خطرناک است و می‌تواند عوارض جبران ناپذیری برای مادر و جنین داشته باشد.

بررسی منظم و هفتگی فشارخون مادری که دچار فشارخون حاملگی است برای جلوگیری از مسمومیت حاملگی ضروری است.

3. پره اکلامپسی

مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی از عوارض فشار خون بالا مادر در دوره بارداری که تمامی اعضای حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نشانه‌ها و علائم پره اکلامپسی ممکن است در آخرین ماه‌های بارداری یا پس از زایمان بروز پیدا کنند. علائم اصلی پره اکلامپسی شامل این موارد می‌شود:

• ورم شدید دست و پاها
• تاری دید یا دوبینی
• دردهای شدید و مزمن در سر، شانه ها و بالای شکم
• تهوع و استفراغ
• افزایش شدید وزن در مدت کوتاه
• تنگی نفس یا نفس نفس زدن

در صورت بالاتر رفتن فشار از 160 واحد سیستولیک، علائم زیر نیز دیده می‌شود:

• افت پلاکت خون
• کم‌کاری کلیه و کبد که منجر به مشکل در دفع و زرد شدن پوست می‌شود
• تجمع مایع در ریه‌ها

برای اطلاع از مقدار مجاز اضافه وزن در دوران بارداری کلیک کنید.

بهترین زمان گرفتن فشار خون در بارداری

به طور کلی، قبل از ظهر و صبح‌ها بهترین زمان برای مشخص کردن فشارخون به دقیق‌ترین میزان است. علاوه بر این، برخی موادغذایی منجر به افزایش موقت فشارخون می‌شوند، عدم مصرف این مواد برای دقت فشارخون ضروری است. استرس و اضطراب نیز عامل مهمی در بالا رفتن فشارخون به صورت موقت است؛ بنابراین بهتر است در این شرایط فشارخون اندازه گرفته نشود.

فشار خون بالا در اوایل حاملگی

بالا بودن فشارخون در اوایل بارداری، نشانه فشار خون مزمن است. به این معنا که تحت تاثیر حاملگی نیست. کنترل فشارخون مزمن برای رشد طبیعی جنین ضروری است.

فشار خون بالا در ماه نهم بارداری

فشار خون بالا در هفته‌های منتهی به زایمان خطر مسمومیت حاملگی را افزایش می‌دهد. در صورتی که علائم و نشانه‌های فشارخون بالا در ماه نهم بارداری دیده شود، مراجعه به بیمارستان ضروری است.

عوارض فشار خون بالا در حاملگی

فشارخون بالا در بارداری خطرات زیادی برای سلامتی مادر و جنین دارد.

• مشکلات رشدی: فشارخون بالا منجر به کاهش اکسیژن رسانی به جنین می‌شود که باعث تاخیر یا مشکل در رشد جنین می‌شود.
• جدا شدن جفت: یکی از خطرات اصلی فشارخون بالا جدا شدن جفت است که یک مورد اورژانسی تلقی می‌شود.
• آسیب به اعضای حیاتی مادر: عدم کنترل فشارخون بالا تمامی اعضای حیاتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند آسیب دائمی به اعضای حیاتی مادر وارد کند.
• بیماری‌های قلبی عروقی: فشارخون بالا از اصلی‌ترین دلایل ابتلا به بیماری قلبی عروقی است. فشارخون حاملگی مادر را مستعد ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در آینده می‌کند.

فشار خون بالا در بارداری و زایمان طبیعی

در حالت معمول و با کنترل فشارخون مادر، مشکلی برای زایمان طبیعی وجود ندارد. در صورتی که فشارخون بالا کنترل نشود یا منجر به جدا شدن جفت شود، سزارین اورژانسی ضروری است و امکان زایمان طبیعی وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: هر آنچه که نیاز است درباره سزارین بدانید

مراقبت های پس از زایمان مادر با فشار خون بالا

فشارخون حاملگی تا دوازده هفته پس از زایمان با مادر باقی می‌ماند. به همین دلیل، گرفتن فشار به صورت منظم و حداقل یک بار در هفته تا سه ماه پس از زایمان ضروری است. در صورتی که علائم پره اکلامپسی بعد از زایمان به وجود آید یا باقی بماند، مراجعه به پزشک ضروری است.

فشار خون بالا و شیردهی

فشارخون بالا مشکلی برای شیردهی ایجاد نمی‌کند. از طرف دیگر بسیاری از متخصصان بر این باورند که شیردهی می‌تواند به کنترل فشار بالا کمک کند.

درمان فشار خون بارداری

فشارخون بیماری خطرناکی است و مخصوصا در دوره بارداری می‌تواند خطرات زیادی داشته باشد. درمان فشارخون بارداری به وسیله داروها به همراه توصیه‌های درمانی امکان‌پذیر است. برخی از داروهای رایج برای درمان و کنترل فشارخون، برای مادر باردار خطرناک هستند؛ به همین دلیل مصرف داروی فشارخون باید تحت نظارت دکتر زنان و دکتر قلب و عروق باشد.

درمان خانگی

درمان فشارخون بالا به جز موارد خاص بدون دارو امکان‌پذیر نیست. نیاز به دارو، باید توسط پزشک متخصص مشخص شود. در نهایت، همراه یا بدون دارو، برخی توصیه‌های درمانی به کاهش فشارخون کمک می‌کنند.

مصرف نمک کمتر، دوری از غذاهای چرب، تحرک بدنی مناسب و دوری از دخانیات عوامل تاثیرگذاری هستند که کمک زیادی به کاهش فشارخون می‌کنند. مصرف میوه و سبزیجات در وعده‌های غذایی نیز کمک زیادی خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: رژیم غذایی دوران بارداری

سوالات متداول

1- به چه دکتری مراجعه نماییم؟

جلسات شما با متخصص زنان و زایمان در دوره بارداری باید منظم باشد. قبل از دوره بارداری و حین تصمیم گیری برای آن، با مراجعه به متخصص قلب و عروق می توانید نگرانی های خود درباره فشارخون بالا را برطرف کنید.

2- چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

مراجعه به متخصص زنان و زایمان حداقل هر سه ماه یکبار ضروری است. در صورتی که در این جلسات بالا بودن فشارخون مشخص شود، متخصص زنان و زایمان شما را به دکتر قلب و عروق ارجاع می دهد.

3- آیا فشار خون بالا در بارداری خطرناک است؟

فشارخون بالا در بارداری خطرات زیادی برای مادر و جنین دارد؛ این مشکل به سادگی قابل کنترل است.

4- چه کسانی در معرض فشار بالا در بارداری هستند؟

افراد با سابقه خانوادگی فشارخون بالا یا عادات سبک زندگی مرتبط مثل تغذیه با غذاهایی چربی یا مصرف دخانیات بیشتر از بقیه در معرض فشارخون بالا در بارداری هستند. با این حال، برخی اوقات دلیل مشخصی برای فشارخون بالا در بارداری وجود ندارد.

5- آیا می توان با فشار خون بالا زایمان طبیعی انجام داد؟

در حالت طبیعی، فشارخون بالا مشکلی برای زایمان طبیعی ایجاد نمی کند. با این حال، در صورت رخ دادن اتفاقات اورژانسی مثل جداشدن جفت یا مسمومیت بارداری، زایمان طبیعی بسیار خطرناک خواهد بود.