خونریزی غیر طبیعی رحمی چیست؟

خونریزی غیر طبیعی رحم از آن دسته بیماری‌هایی است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، ممکن است باعث ایجاد آسیب‌های جدی شود و حتی تهدیدکننده زندگی نیز باشد. در این مقاله با ما همراه شوید تا به بررسی خونریزی های غیر طبیعی رحم و علل آن بپردازیم.

خونریزی غیر طبیعی رحمی چیست؟

خونریزی غیر طبیعی رحم (AUB) اصطلاحی است که به هر خونریزی شدید یا غیرعادی از رحم (از طریق واژن) گفته می‌شود که از حد معمول طولانی تر باشد یا در هر زمانی از چرخه ماهانه رخ دهد. این خونریزی‌ها ممکن است شدیدتر یا سبک تر از حد نرمال باشند و یا به طور تصادفی در افراد یائسه یا تحت هورمون درمانی بروز پیدا کنند.

انواع خونریزی غیر طبیعی رحم

• هیپرمنوره (Hypermenorrhea): در این نوع، میزان خونریزی کم و خفیف (کم تر از 30 میلی لیتر) بوده که معمولا به علت مصرف قرص‌های ضد بارداری رخ می‌دهد.
• پلی منوره (Polymenorrhea): منجر به قاعدگی‌های مکرر که فاصله بین آن‌ها کم تر از 21 روز است، می‌شود.
• منوراژی (menorrhagia): به قاعدگی‌های شدید اطلاق شده که به دلیل وجود تومورهای بدخیم، منجر به از دست دادن خون بیش از 80 میلی لیتر در روز می‌شوند.
• متروراژی (metrorrhagia): به خونریزی‌ها و یا لکه بینی‌های بین قاعدگی اطلاق می‌شود.
• الیگومنوره (Oligomenorrhea): این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که فاصله بین دو پریود بیش از 35 روز باشد.

دلایل خونریزی غیر عادی

خونریزی های غیرعادی رحمی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

• اختلال در چرخه قاعدگی و مشکلات تخمک گذاری
• عدم تعادل هورمونی
• ضخیم شدن دیواره رحم
• فیبروئید رحم
• پولیپ رحم
• سرطان‌های تخمدان، رحم، دهانه رحم یا واژن
• اختلالات خونریزی یا مشکلات لخته شدن خون
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• کاهش وزن شدید
• کنترل بارداری هورمونی، مانند قرص‌های ضد بارداری یا دستگاه‌های داخل رحمی (IUD)
• افزایش یا کاهش وزن بیش از حد (بیش از 4.5 کیلوگرم)
• عفونت رحم یا دهانه رحم
• آدنومیوز (Adenomyosis)
• برخی داروها مثل آسپرین و رقیق کننده‌های خون
• آندومتریوز
• بیماری التهابی لگن (PID)
• سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم
• بیماری‌های مقاربتی

خونریزی غیر طبیعی رحم پس از یائسگی

خونریزی غیر طبیعی رحم پس از یائسگی خونریزی واژینال پس از آخرین قاعدگی است که یک سال یا بیشتر پس از آخرین خونریزی قاعدگی اتفاق می‌افتد. خشکی واژن، پولیپ، یا تغییرات به وجود آمده در سیستم تولید مثل می‌توانند در ایجاد این عارضه تاثیرگذار باشند. صرفا ۱۰ درصد از خونریزی‌های یائسگی می‌تواند نشانه‌ای از سرطان باشند که باید برای تشخیص درست و به موقع به متخصص مراجعه شود.

علائم و نشانه ها

این بیماری می‌تواند خود را با علائم متفاوتی نشان دهد. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:

• لکه بینی در فاصله دو پریود
• خونریزی‌های شدید در قاعدگی
• خونریزی در فواصل زمانی کم تر از 21 روز
• خونریزی‌های طولانی و بیش از 7 روز
• لکه بینی یا خونریزی بعد از رابطه جنسی
• خونریزی همراه با لخته‌های بزرگ و زیاد
• خونریزی در فواصل بیش تر از 35 روز
• پریودهای نامنظم که در آن طول چرخه بیش از 7 تا 9 روز دچار تغییر شود.
• خونریزی بعد از یائسگی

از دیگر علائم رایج که ممکن است در زمان بروز خونریزی غیرعادی ظاهر شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد
• سرگیجه
• ضعف
• نفخ
• احساس فشار و درد در لگن
• فشار خون پایین
• غش‌کردن
• رنگ پریدگی
• افزایش ضربان قلب
• آستنی (خستگی جسمی و فقدان انرژی)
• خونی شدن بیش از حد پد بهداشتی یا تامپون در یک ساعت
• خونریزی با وجود تست بارداری مثبت

در صورت بروز هر یک از این علائم سریعا به پزشک مراجعه نمایید.

تشخیص خونریزی غیر عادی رحم

پزشک با جمع آوری مجموعه‌ای دقیق از تاریخچه (سوابق بیماری، مصرف دارو و چرخه قاعدگی)، شرح حال بیمار (شامل حجم، مدت زمان و شدت خونریزی) و نتایج معاینات فیزیکی (معاینه لگن و دهانه رحم) ممکن است موارد زیر را تجویز کند:

• سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی اندام‌های لگن: برای بررسی توده و یا وضعیت غیرعادی در رحم و لگن
• آزمایش خون: به منظور بررسی گلبول‌های قرمز و سطح هورمون‌ها
• بیوپسی آندومتر: نمونه برداری از بافت رحم برای بررسی سلول‌های دیواره رحم و سرطان
• هیستروسکوپی: هیستروسکوپی برای بررسی داخل رحم با دوربینی نازک به منظور وجود هرگونه ناهنجاری
• تست پاپ اسمیر: برای بررسی وجود یا عدم وجود عفونت رحم
• تست بررسی کارکرد تیروئید : اختلالی که در نحوه عملکرد تیروئید رخ می‌دهد ممکن است به دلیل عملکرد نادرست تخمدان ایجاد شود.
• تست بارداری : یکی از مواردی که موجب خونریزی غیرطبیعی رحم می‌شود سقط جنین است. پس از گذشت ۳۵ روز از سقط جنین نیز تست بارداری مثبت می‌شود. سقط جنین به دلیل لانه گزینی خارج از رحم جنین اتفاق می‌افتد که یکی از عوامل خونریزی غیر طبیعی رحم است. در ابتدای بارداری خونریزی با حجم کم شایع است.
• آزمایش هورمون : یکی از عواملی که موجب خونریزی غیرطبیعی رحم می‌شود عدم تعادل هورمونی است.
• سونوگرافی رحم : تصویر برداری از رحم به پزشک کمک می‌کند عواملی را که باعث بروز خونریزی در اندام‌های تولیدمثلی شده‌اند مورد بررسی قرار دهد. سونوهیستروگرام که به اسم سونوگرافی تزریقی نمک هم شناخته می‌شود دقت بالایی دارد و تشخیص پولیپ و فیبروئید و دیگر عوامل غیر طبیعی رحم را برای پزشک آسان می‌کند.

علت خونریزی رحم پس از رابطه جنسی

بر اساس نظر پزشکان امکان خونریزی پس از رابطه جنسی در هر سنی وجود دارد. در افرادی که یائسه نشده‌اند خونریزی پس از رابطه جنسی مربوط به خونریزی دهانه رحم است که به شکل لکه‌ بینی یا خونریزی واژینال دیده می‌شود. پس از یائسگی لابیا، دهانه رحم،  رحم و مجاری ادرار منبع خونریزی هستند.

ممکن است علت خونریزی پس از رابطه جنسی سرطان دهانه رحم باشد. البته احتمال بروز سرطان دهانه رحم در افرادی که یائسه شده‌اند بیشتر است. به طور کلی خونریزی پس از رابطه جنسی علت یک بیماری متداول است. عللی که موجب خونریزی پس از رابطه جنسی می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

1. جراحت : اصطکاک و ساییدگی زیاد در هنگام رابطه جنسی یکی از عواملی است که در پارگی بافت‌های حساس واژن موثر است. خونریزی در نزدیکی‌های بدون دخول به دلیل جراحت لابیا یا مجرای ادرار اتفاق می‌افتد. این موضوع بیشتر در تجاوز و رابطه جنسی خشن ایجاد می‌شود.

همچنین در زایمان طبیعی نیز امکان پارگی بافت واژن وجود دارد و آسیب بیشتری به بافت واژن وارد می‌شود. در اولین رابطه جنسی پرده بکارت پاره می‌شود و خونریزی جزئی ایجاد می‌کند این خونریزی ممکن است ۱ یا ۲ روز ادامه پیدا کند.

داشتن رابطه جنسی در هنگام قاعدگی یا نزدیک پریودی می‌تواند موجب خونریزی پس از نزدیکی شود. در این شرایط مقدار استروژن کم می‌شود و آسیب پذیری واژن، دهانه رحم و رحم افزایش پیدا می‌کند‌. همچنین خونی که بعد از نزدیکی در ایام قاعدگی دیده می‌شود ممکن است خون قاعدگی باشد؛ بنابراین بهتر است در این گونه مواقع از رابطه جنسی اجتناب شود.

2. عفونت

عفونت منجر به التهاب بافت واژن شده و آسیب پذیری آن را افزایش می‌دهد. عفونت‌هایی که به بافت واژن آسیب می‌زنند عبارتند از:

• عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک
• عفونت دهانه رحم
• بروز التهاب در لگن
• عفونت‌های قارچی

3. آندومتر یا فیبروم دهانه رحم : توده‌های غیر سرطانی مانند فیبروم یا پولیپ در رحم یا دهانه رحم افراد یائسه ایجاد می‌شوند. این عارضه موجب خونریزی عروق خونی کوچک می‌شود و با درد همراه است. این موضوع یکی از علل خونریزی بعد از رابطه جنسی است.

4. اکتروپیون دهانه رحم : رشد سلول‌های غده‌ای از داخل دهانه رحم به سمت واژن و خارج دهانه رحم باعث ایجاد عارضه‌ای به نام اکتروپیون دهانه رحم می‌شود. این مشکل نیازی به درمان ندارد و خود به خود برطرف می‌شود. اکتروپیون به صورت لکه بینی و خونریزی واژن خود را نشان می‌دهد و یکی از عوامل خونریزی پس از رابطه جنسی است.

5. اندومتریوز : رشد بافت‌های آندومتر در خارج از رحم اندومتریوز گفته می‌شود و باعث بروز عفونت در لگن و پایین شکم می‌شود. اندومتریوز یکی از عواملی است که در خونریزی پس از رابطه جنسی موثر است.

6. دیسپلازی دهانه رحم: رشد سلول‌های غیر طبیعی و پیش سرطانی در کانال دهانه رحم موجب دیسپلازی دهانه رحم می‌شود و به بافت‌های اطراف دهانه رحم و واژن آسیب زده و موجب خونریزی پس از مقاربت می‌شود.

7. مشکلات انعقادی : مشکلاتی که موجب لخته شدن غیرطبیعی یا خونریزی می‌شوند در افزایش احتمال خونریزی پس از نزدیکی موثر هستند. مصرف داروهای رقیق کننده خون نیز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد.

8. سرطان‌ها: سرطان‌های تاثیرگذار بر دستگاه تناسلی ادارای در تغییر بافت واژن و سطح هورمون‌های بدن اثر گذار هستند و به بافت واژن آسیب می‌زنند. یکی از مهم‌ترین علل خونریزی بعد از نزدیکی، سرطان رحم و سرطان دهانه رحم است.

9.خشکی واژن : گاهی ممکن است بافت‌های تولید کننده مخاط واژن در هنگام رابطه جنسی قادر به تولید ترشحات نباشند و این موضوع باعث خشکی واژن می‌شود و خشکی پوست آسیب پذیری آن را بیشتر می‌کند.

خونریزی پس از رابطه جنسی در خانم‌های یائسه به همین علت اتفاق می‌افتد؛ زیرا تولید استروژن در بدن کاهش پیدا کرده‌است تنظیم دستگاه تناسلی به وسیله استروژن انجام می‌شود.

عواملی که در خشکی واژن موثر هستند عبارتند از:

• سندروم تناسلی- ادارای یائسگی (GSM) : بروز این عارضه قبل و بعد از یائسگی شایع است. کاهش استروژن موجب کاهش ضخامت و کشش واژن می‌شود همچنین کمبود ترشحات نیز موجب خشکی واژن می‌شود.

• آسیب یا برداشتن تخمدان : در اثر آسیب به تخمدان و یا برداشتن آن منشا تولید استروژن نیز حذف می‌شود. با کاهش استروژن نیز منجر به خشکی واژن می‌شود. همچنین میزان کشش بافت واژن نیز کاهش می‌یابد. بافت واژن آسیب پذیرتر می‌شود؛ در نتیجه نزدیکی همراه با درد و خونریزی است.

• زایمان و شیردهی : در دوران بارداری استروژن در سطح بالایی قرار دارد؛ اما پس از زایمان مقدار آن کاهش می‌یابد تا شیردهی نوزاد دچار مشکل نشود؛ بنابراین پس از زایمان، خونریزی که بعد از نزدیکی ایجاد می‌شود به دلیل کاهش استروژن رخ می‌دهد.

• داروهایی که موجب کم آبی بدن می‌شوند یا با استروژن تداخل دارند : مصرف داروهای ضد استروژن، سرماخوردگی، آنفلونزا، آرام بخش‌ها، ضد افسردگی و مسدود کننده‌های کلسیم موجب خشکی واژن می‌شوند.

• مواد شیمیایی و سایر محرک‌ها : مواد شیمیایی که در جکوزی و استخرها استفاده می‌شوند همچنین روان‌ کننده‌های معطر و شوینده‌های مخصوص لباسشویی و کاندوم می‌توانند موجب خشکی بافت واژن شوند.

• دوش گرفتن : یکی دیگر از عواملی که در خشکی بافت واژن تاثیر زیادی دارد استحمام زیاد است.

• انجام آمیزش قبل از برانگیختگی : در طول برانگیختگی ترشحاتی که در واژن تولید می‌شوند همانند روان کننده مانع از خشکی واژن می‌شوند و از بروز اصطکاک در هنگام مقاربت جلوگیری می‌کند.

• بارداری : در طول بارداری نیز خونریزی پس از رابطه جنسی متداول است. هورمون‌هایی که در دوره بارداری ترشح می‌شوند ممکن است آسیب‌پذیری واژن را افزایش دهند. در انتهای زمان بارداری خونریزی واژینال ممکن است علامت زایمان زودرس یا سقط جنین باشد.

پیشگیری از خونریزی غیر طبیعی رحم

خونریزی غیرطبیعی رحمی که به دلیل تغييرات رحمی رخ می‌دهند، قابل پیشگیری نخواهند بود. اما از آن جایی که تغییرات هورمونی می‌توانند یکی از علل این خونریزی‌ها باشند، با کنترل وزن می‌توان از این تغییرات تا حدودی پیشگیری کرد.

درمان خونریزی غیرعادی رحمی

پزشک با توجه به وضعیت بیمار، سن، علت خونریزی و تشخیص خود ممکن است درمان‌های زیر را تجویز کند:

• قرص‌های ضدبارداری: برای کنترل و تنظیم چرخه قاعدگی با کمک استروژن و پروژسترون موجود در قرص
• مصرف داروهای ضد التهابی: مصرف داروهایی چون ژلوفن و ناپروکسن، چند روز قبل از شروع پریود منجر به کاهش حجم خون می‌شود.
• دستگاه داخل رحمی (IUD): علاوه بر جلوگیری از بارداری، به ترشح هورمون‌ها و تنظیم آن‌‌‌ها کمک می‌کند.
• دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C): به منظور برداشتن نمونه‌ای از آندومتر رحم برای ارزیابی رحم
• هیسترکتومی: نوعی جراحی است که در آن رحم به طور کامل برداشته شده و دیگر فرد پریود نشده و قادر به بارداری نخواهد بود.
• ابلیشن آندومتر: نوعی جراحی است که در آن با از بین بردن پوشش داخلی رحم، ممکن است تمام خونریزی‌های قاعدگی در برخی از زنان متوقف شود.

بیشتر بخوانید: بستن لوله های رحم

مشکلات زندگی با خونریزی غیر طبیعی رحم

خونریزی غیرطبیعی رحم می‌تواند مشکلاتی برای فرد ایجاد کند و باعث مختل شدن زندگی او شود. با برهم خوردن زمان پریود و عدم پیش بینی شروع آن، فرد دچار اضطراب می‌شود. هم چنین خونریزی‌های شدید می‌توانند باعث مختل و محدود شدن فعالیت‌های روزمره شده و در برخی موارد ممکن است فرد حتی امکان انجام کارهای روزمره و بیرون رفتن از خانه را نیز نداشته باشد. از دیگر مشکلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خستگی و بی حالی شدید
• ضعف
• رنگ پریدگی
• احساس درد و سرگیجه

اگر دچار خونریزی غیرعادی رحم شده‌اید، حتما با پزشک مشورت کنید تا راه‌های درمان و کنترل آن را پیش بگیرید. مصرف مکمل‌‌های آهن و یا غذاهایی که حاوی آهن هستند را جدی بگیرید تا این خونریزی‌ها منجر به کم خونی شما نشود.

در چه صورت خونریزی غیر طبیعی رحم مشکلی ندارد؟

مواردی که خونریزی غیر طبیعی رحم مشکلی را ایجاد نمی‌کند عبارتند از:

•  اوایل سیکل باروری : در ابتدای تجربه سیکل قاعدگی فرد ممکن است خونریزی‌های غیرطبیعی ببیند. پریود شدن زودتر یا دیرتر از موعد و یا دوبار در ماه
• پایان دوره باروری: در زمان یائسگی نیز ممکن است فرد دچار خونریزی غیر طبیعی رحم شود و گاهی نیز شاهد خونریزی‌های شدید در دوران یائسگی می‌شود.
• در حاملگی : در حاملگی ممکن است تا قبل از جایگزینی تخم فرد لکه بینی و خونریزی داشته باشد. در اوایل حاملگی این لکه بینی و خونریزی مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما پس از تثبیت جنین خونریزی غیرطبیعی محسوب می‌شود.
• استفاده از IUD
• در اواسط دوره قاعدگی

خونریزی در این زمان به دلیل تخمک گذاری است و مشکلی را ایجاد نمی‌کند.

در چه سنی یک خانم در معرض خونریزی غیرطبیعی رحم قرار دارد؟

• برخی از افراد ممکن است در ابتدای سیکل قاعدگی شاهد خونریزی غیرطبیعی رحم باشند.
• خانم‌ها در دهه ۴۰ زندگی و با نزدیک شدن به یائسگی ممکن است شاهد خونریزی غیر طبیعی رحم باشند.

به طور کلی این عارضه در ابتدا و انتهای دوره بارداری شایع است.

داروی قطع خونریزی رحم

روش‌های هورمونی بهترین روش برای قطع خونریزی غیرطبیعی رحم به شمار می‌آیند. قرص ضد بارداری خوراکی و پروژستین‌های خوراکی بهترین شیوه برای درمان خونریزی غیرطبیعی رحم هستند.

سوالات متداول

  1. خونریزی غیر طبیعی رحم چقدر شایع است؟

از آن جایی که اکثر افرادی که دچار خونریزی غیر طبیعی رحم می‌شوند، علائم خود را گزارش نمی‌کنند، نمی‌توان اطلاعات دقیقی را اعلام کرد اما طبق برخی از آمارها 10 تا 35 درصد از زنان در سراسر جهان ممکن است به خونریزی غیر طبیعی رحم دچار باشند. بیش تر این خونریزی‌ها در طول قاعدگی (زمانی که قاعدگی شروع می‌شود) و قبل از یائسگی (سال‌های منتهی به یائسگی) شایع است.

  2. خونریزی غیرطبیعی در چه سنی شایع تر است؟

خونریزی‌های غیرطبیعی می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد اما در زمان‌های خاصی ممکن است بیش تر رخ دهد، مثل: در حدود 9 تا 14 سالگی (سنی که زمان شروع پریود است) و حدود 50 سالگی (دوران پیش از یائسگی)

  3. سیکل قاعدگی طبیعی چیست؟

به طور طبیعی در اغلب موارد طول چرخه قاعدگی بین 21 تا 35 روز بوده که هر دوره طبیعی 7 روز طول می‌کشد.

  4. شایع ترین علت خونریزی غیرطبیعی رحم چیست؟

از شایع‌ترین علل خونریزی غیرعادی رحم می‌توان به تغییرات هورمونی، فیبروم رحم، آدنومیوز رحم یا پولیپ آندومتر اشاره کرد.

  5. چه داروهایی باعث خونریزی غیرطبیعی می شوند؟

ممکن است مصرف برخی از داروهایی چون قرص‌های ضدبارداری، قرص وارفارین (Warfarin)، قرص‌های مربوط به هورمون‌ها مثل تاموکسیفن (tamoxifen)‌ و اسپیرونولاکتون (spironolactone)، آسپرین و قرص‌های رقیق کننده خون، موجب این خونریزی‌های غیرعادی رحم شوند.

  6. آیا استرس باعث خونریزی غیرطبیعی می شود؟

در هنگام استرس با افزایش سطح کورتیزول، عدم تعادل در سطح هورمون‌های تولید مثلی ایجاد شده و بر چرخه قاعدگی تاثیر می گذارد. حتی اگر هنوز تخمکی آزاد نشده باشد، این عدم تعادل هورمونی می‌تواند باعث گیج شدن بدن شده و این خونریزی‌ها را ایجاد کند.

  7. مدت زمان آن چقدر می تواند باشد؟

این خونریزی‌ها می‌توانند به یک بیماری مزمن تبدیل شده و بیش از 6 ماه طول بکشند. در این حالت به آن خونریزی حاد غیر طبیعی رحم گفته می‌شود.

  8. چه عفونت هایی باعث خونریزی رحم می شوند؟

عفونت‌های دهانه رحم، کلامیدیا تراکوماتیس، اندومتریت، سوزاک، بیماری التهابی لگن (PID)، واژینیت اورهاپلاسما، واژینیت می‌توانند باعث خونریزی رحم شوند.

  9. آیا خونریزی غیرطبیعی رحم خود به خود متوقف می شود؟

خانم‌هایی که علت خونریزی آن‌ها به دلیل مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی است، اغلب به “خونریزی ناگهانی” دچار می‌شوند که معمولا این مشکل خود به خود برطرف می‌شود.

  10. چه کسانی در معرض خطر AUB هستند؟

نوجوانان 9 تا 14 سال و خانم‌‌های بالای 45 سال، افرادی که اضافه وزن دارند و افرادی که از داروهای رقیق کننده خون، داروهای ضدالتهاب یا داروهای سرطان استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیش تری قرار دارند.

11. در چه مواردی خونریزی رحم خطرناک است؟

اگر این خونریزی‌ها در زنان باردار و یا یائسه رخ دهد، خطر بیش تری نسبت به دیگر گروه‌ها ایجاد می‌کند.

حرف آخر

در این مقاله به طور کامل خونریزی‌های غیرطبیعی رحم و علائم آن را بررسی کردیم. یکی از مهم ترین نکاتی که درباره آن باید در نظر گرفت، مراجعه به موقع به پزشک و عدم نادیده گرفتن آن است. چرا که در صورت عدم درمان به موقع ممکن است منجر به بروز عارضه‌های منفی و خطرناک شود. شما می‌توانید با مراجعه به پزشک با خیالی آسوده روند تشخیص و درمان را به دست وی بسپارید و از درمان موفقیت آمیز بیماری خود اطمینان حاصل کنید.