عفونت و التهاب در بخش خارجی دستگاه تناسلی زنان که در اصطلاح پزشکی به آن واژینیت گفته می شود، از اختلالات شایع در میان زنان است. اگرچه ممکن است این عارضه در اثر مقاربت جنسی ایجاد شود ، اما فرد می تواند حتی بدون داشتن رابطه جنسی مستعد ابتلا به عفونت شود. اغلب زنان در مقطعی از زندگی این نوع عارضه را تجربه می کنند. اختلال ممکن است در اثر عوامل گوناگونی ایجاد شود و انواع مختلفی را شامل می شود. در این بخش از مقالات به بررسی جامع انواع ، علل ، نحوه تشخیص و درمان ها می پردازیم.
میزان شیوع
عفونت های واژن شیوع بالایی دارند و اغلب 30 درصد زنان در طول زندگی آن را تجربه می کنند. این عفونت ها ممکن است در هر سنی بروز کنند ، اما در طول سال های باروری و اوایل دهه 40 زندگی رایج تر هستند.
علائم عفونت واژن
عفونت ها اغلب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کنند ، با این حال شایع ترین علائمی که ممکن است مشاهده کنید عبارتند از:
- خارش و سوزش در ناحیه تناسلی
- درد و ناراحتی
- التهاب و تورم در ناحیه اطراف واژن و فرج
- تغییر در میزان ، رنگ و باف ترشحات واژن
- درد و سوزش در هنگام ادرار ( عفونت دستگاه ادراری )
- درد در حین مقاربت جنسی
- خونریزی و لکه بینی در ناحیه تناسلی
در صورتی که هریک از علائم ذکر شده پس از گذشت چند روز رفع نشد، لازم است برای تشخیص و درمان پزشکی اقدام کنید.
انواع عفونت های واژینال و راه های درمان
به دلیل تشابه در علائم و نشانه ها ممکن است تشخیص نوع عفونت کمی دشوار باشد، با این حال برخی از رایج ترین انواع این اختلال عبارتند از:
- عفونت واژینال باکتریال BV ( bacterial vaginal ):
عدم تعادل باکتری های طبیعی موجود در واژن از علل اصلی ابتلا به این عفونت است. رشد بیش از حد این باکتری ها در اثر کاهش قابل ملاحظه باکتری های مفید لاکتوباسیل در واژن اتفاق می افتد و اغلب بعد از رابطه جنسی ممکن است تشدید شود. کلامیدیا و سوزاک دو نوع از رایج ترین عفونت های باکتریایی مقاربتی هستند و اکثر افراد این دو نوع عفونت را بطور همزمان تجربه می کنند. علائم عفونت باکتریال عبارتند از:
- ترشحات نازک خاکستری مایل به سفید ، سبز یا زرد
- خارش در ناحیه فرج
- درد در هنگام مقاربت جنسی
- احساس سوزش حین ادرار
- ترشحات بد بو مشابه بوی ماهی
درمان این نوع عفونت شامل تجویز کلیندومایسن و مترونیدازول بصورت قرص خوراکی و کرم موضعی و تجویز آنتی بیوتیک هاست. البته 30 درصد افراد مبتلا به این عارضه نیازی به درمان ندارند و ممکن است علائم خود به خود رفع شوند.
- عفونت های مخمری و قارچی ( vaginal candidiasis ):
عامل ایجاد کننده این نوع عفونت ها قارچی است به نام کاندیدا آلبیکنس که اغلب باعث ایجاد تورم در لابیا ها و نواحی خارجی واژن می شود و در بین خانم ها نسبتا شایع است. علائم و نشانه ها عبارتند از:
- ترشحات سفید ، غلیظ ، چسبنده و توده ای
- تورم و بر افروختگی در اطراف فرج و واژن
- تحریک ، خارش و سوزش در اندام تناسلی
بهبود این نوع عفونت اغلب شامل طیفی از داروهای خوراکی و موضعی ضد قارچ را شامل می شود. داروهای ضد قارچ شامل می کونازول ، کلوتریمازول ، بوتوکنازول ، تیوکونازول و کلوکونازول بصورت موضعی ، شیاف و خوراکی تجویز می شود. البته استفاده از این نوع داروها برای خانم های باردار ممنوع است. در صورتی که مصرف داروها اثربخش نبود لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
- عفونت انگلی تریکومونیازیس ( trichomoniasis ):
یکی از دلایل شایع ابتلای خانم ها به عفونت ، انگلی است به نام تریکومونیازیس که اغلب به واسطه مقاربت جنسی ایجاد می شود و می تواند خطر ابتلا به ویروس HIV را افزایش دهد. در 70 درصد افراد این عارضه بدون علائم ظاهر می شود. با این حال علائم رایج عبارتند از:
- خارش و برافروختگی مهبل
- ترشحات کف آلود زرد یا سبز
- تورم ، تحریک و التهاب در واژن
- درد در هنگام مقاربت
- درد در نواحی زیر شکم
- سوزش و درد هنگام ادرار
درمان شامل تجویز قرص مترونیدازول یا تینیدازول و آنتی بیوتیک است.
- عفونت های ویروسی:
شایع ترین عفونت های ویروسی واژن شامل ویروس هرپس سیمپلکس 2 ( HSV ) ایجاد کننده تبخال تناسلی و ویروس پاپیلومای انسانی ( HPV ) ایجاد کننده زگیل تناسلی هستند. این دو نوع ویروس ممکن است از طریق رابطه جنسی و یا تماس پوستی منتقل شود.
- ایجاد زخم های دردناک در ناحیه تناسلی
- سوزش و درد در هنگام ادرار
- تورم غدد لنفاوی
- تورم واژن
- تب و سردرد
- ایجاد زگیل های تکی یا خوشه ای در اطراف و داخل واژن
- احتمال بروز خونریزی
- خارش ، گرگرفتگی و احساس ناراحتی
عفونت های ویروسی اغلب درمان مشخصی ندارند. داروهای موجود ممکن است در بهبود این عارضه کمک کننده باشند. واکسن HPV برای پیشگیری از ابتلا به زگیل تناسلی موثر است. در صورت امکان ممکن است پزشک بتواند با استفاده از جراحی یا محلول های موضعی جهت برداشتن زگیل ها اقدام کند.
- واژینیت غیر عفونی:
این عارضه اغلب به دلیل عوارض ناشی از محرک ها و واکنش آلرژیک رخ می دهد. محرک هایی که ممکن است در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند عبارتند از:
- اسپرم کش ها
- کاندوم های لاتکس
- مواد معطر و لوازم آرایشی
- روان کننده های واژن
- محصولات بهداشتی زنانه
- صابون ها
- نوار بهداشتی معطر
- لباس زیر بی کیفت
- تحریک و تورم در واژن
- احساس گرگرفتگی در ناحیه واژن
- احساس درد و سوزش در واژن
درمان شامل اجتناب از محرک های ایجاد کننده اختلال از جمله ؛ صابون ها و مواد شوینده ، تامپون ها ، مواد معطر و … است.
علت و دلایل ایجاد عفونت واژن
بطور کلی هر عاملی که تعادل معمول باکتری ها و مخمرهای طبیعی واژن را برهم زند می تواند عامل ایجاد کننده عفونت شناخته شود. بطور کلی شایع ترین عوامل ایجاد کننده این اختلال به شرح زیر است:
- تماس و مقاربت جنسی محافظت نشده
- تغیرات هورمونی
- سیستم ایمنی ضعیف
- استرس و اضطراب
- مصرف آنتی بیوتیک ها
- سابقه ابتلا به عفونت های مخمری و قارچی
- استفاده از لباس زیر مرطوب و حوله های مشترک
- صندلی توالت مرطوب
- آلودگی استخر
سایر عوامل دخیل در ایجاد عفونت عبارتند از:
کاهش سطح استروژن که به دلایلی همچون زایمان ، شیردهی ، افزایش سن و یائسگی ایجاد می شود باعث نازک شدن و خشکی واژن می شود و همین امر می تواند واژن را مستعد ابتلا به انواع عفونت کند.
استفاده بیش از حد از محلول های ضد عفونی کننده واژن ، صابون ، مواد شوینده معطر ، سرکه، جوش شیرین و … به مرور زمان با کاهش باکتری های مفید واژن احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می دهند.
داروهایی که به طور مستقیم در داخل واژن قرار داده می شوند با تحریک و ایجاد التهاب در واژن باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت می شوند.
لباس های غیر نخی و بیش از حد تنگ با جلوگیری از ورود اکسیژن به واژن باعث تحریک و در نهایت ایجاد عفونت در واژن می شوند.
حتما شما هم پس از تعویض محصولات شستشوی لباس متوجه تغییراتی همچون خارش در اندام تناسلی شده اید. مواد معطر و اسیدی می توانند واژن را تحریک کرده و باعث بروز عفونت های قارچی شوند. عفونت ناشی از این عامل اغلب در سنین جوانی شایع است.
عفونت های واژینال چگونه تشخیص داده می شوند ؟
پزشک متخصص از طریق معاینه لگن به وسیله اسپوکلوم به وجود هرگونه التهاب و تحریک در ناحیه مهبل پی می برد. آزمایش ادرار برای تشخیص بیماری های مقاربتی ممکن است توصیه شود. در برخی موارد ممکن است از ترشحات واژن ، نمونه ای برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال شود. و در نهایت جهت رسیدن به تشخیص دقیق و علت عفونت ، PH واژن اندازه گیری شود. در صورت بالا بودن PH ممکن است احتمال ابتلا به واژینوز باکتریال مطرح شود. علاوه بر این ، شرح حال پزشکی برای پی بردن به علت ابتلا نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
پیشگیری از ابتلا به عفونت واژن
مهم تری اقدامات در جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت واژن عبارتند از:
- خودداری استفاده از محصولات معطر و شیمیایی در ناحیه واژن
- پرهیز از دوش واژینال
- اجتناب از مصرف صابون ها با PH بالا
- استفاده از لباس زیر نخی و با کیفیت
- داشتن رابطه جنسی محافظت شده و استفاده از کاندوم هنگام مقاربت جنسی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم ؟
در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- ایجاد تغییرات در رنگ ، بو و بافت ترشحات واژن
- علائمی همچون استفراغ ، کمر درد و تب
- مشکل در دستگاه ادراری
- سابقه ابتلا به عفونت واژن
- مشاهده علائم جدید و نگران کننده
