پاره شدن کیسه آب در بارداری به معنی پاره شدن غشاء مایع آمنیوتیک قبل از زایمان است. احتمال پاره شدن این کیسه قبل از زایمان یا ۲۴ ساعت قبل از زایمان وجود دارد و با پاره شدن این غشا فرآیند زایمان سپری می‌شود.
چنانچه این کیسه بعد از هفته ۳۷ پاره شود نوزاد توسط پزشک به دنیا می‌آید و اگر قبل از هفته ۳۷ این پارگی رخ دهد زایمان زودرس اتفاق می‌افتد. برای آشنایی بیشتر با مفهوم پارگی کیسه آب، عوامل موثر، روش‌های تشخیص، نشانه‌های پارگی، درمان کیسه آب و بهترین زمان زایمان پس از پارگی کیسه آب تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
منظور از پارگی کیسه آب چیست؟
به آبی که کودک در آن قرار گرفته مایع آمنیوتیک گفته می‌شود و به غشایی که این مایع را احاطه کرده‌است به اصطلاح کیسه آمنیوتیک می‌گویند. در بیشتر موارد پاره شدن کیسه آب در هنگام زایمان رخ می‌دهد؛ اما گاهی اوقات نیز پارگی این غشا قبل از زایمان اتفاق می‌افتد که در این گونه موارد باید در مدت ۲۴ ساعت پروسه زایمان انجام شود. پارگی کیسه آمنیوتیک قبل از هفته ۳۷ پارگی زودرس گفته می‌شود و ممکن است خطرات بیشتری خانم باردار و کودک را تهدید کند.
بیشتر بخوانید: علائم دیابت بارداری
عوامل موثر در پاره شدن کیسه آب
- عفونت های موضعی و تناسلی
- بارداری چند قلویی
- زمین افتادن، تصادف، سقوط و عواملی که ضربه به شکم مادر وارد می‌کند.
- مشکلات رحمی مانند رحم تک شاخ و رحم دو شاخ
- ضعیف بودن دهانه رحم
- کوتاهی دهانه رحم
- ایجاد مشکل در وضعیت قرارگیری جنین
- دیابت
- فشار خون بالا
- افزایش مقدار مایع آمنیوتیک یا پلی هیدرآمنیوس
- سابقه جراحی دهانه رحم
- پارگی کیسه آب در بارداری های گذشته
به طور کلی هر عاملی که موجب باز شدن بیش از اندازه دهانه رحم شود در پارگی زودرس کیسه آب موثر است.
نشانه های پارگی کیسه آب
پاره شدن کیسه آب با خارج شدن آب از واژن همراه است که این نشتی می‌تواند زیاد یا قطره قطره باشد. البته با علائمی دیگری نیز همراه است که تشخیص پاره شدن کیسه آب را آسان‌تر می‌کند. این نشانه‌ها به شرح زیر هستند.
- با پاره شدن کیسه آب مادر حس می‌کند که در شکم یا رحم او چیزی ترکیده است و با نشت مایع از واژن همراه است.
- وجود ترشحات کم یا زیاد در لباس زیر و بین پاها
- مایعی که از کیسه آب خارج می‌شود فاقد بو و به رنگ زرد کم رنگ است.
- خروج مایع ناشی از پارگی کیسه آب از واژن غیر قابل کنترل است.
- این مایع غلظت و چسبندگی ندارد بلکه رقیق و آبکی است.
- وجود انقباض های قوی قبل از خروج مایع کیسه آب
- در مایع خارج شده کمی خون وجود دارد.
نحوه تشخیص پارگی غشاء
برای تشخیص پارگی کیسه آب اسپکولوم در داخل واژن قرار می‌گیرد و به این ترتیب پزشک می‌تواند از طریق جدا کردن دیواره واژن، دهانه رحم را بررسی کند. همچنین روی مایع آمنیوتیک برداشته شده آزمایشاتی انجام می‌شود. پزشک در صورت مشاهده مایع آمنیوتیک در بالای واژن، متوجه می‌شود کیسه آب پاره شده است. گاهی اوقات برای تشخیص وضعیت جنین و میزان مایع آمنیوتیک موجود در رحم سونوگرافی تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: بررسی چکاپ ها و آزمایش های بارداری
آزمایشات لازم برای تشخیص پارگی کیسه آب
پزشک برای تشخیص پارگی کیسه آب آزمایشاتی را انجام می دهد که شامل موارد زیر هستند:
- تست PH
در این تست PH مایع واژن اندازه‌گیری می‌شود. در حالت معمولی PH مایع واژن بین ۴.۵ الی ۶ است. PH مایع آمنیوتیک به دلیل قلیایی بودن بین ۷.۱ الی ۷.۳ است. به همین خاطر در صورت پارگی کیسه آب PH مایع واژن بیشتر از حالت معمولی است.
- تست نیترازین
در این روش چند قطره از مایع واژن روی کاغذ دارای رنگ نیترازین قرار داده و با توجه به PH مایع، رنگ کاغذ تغییر می‌کند.PH بیشتر از ۶ موجب آبی شدن کاغذ می‌شود و در این حالت به احتمال زیاد کیسه آب پاره شده‌است. البته لازم به ذکر است چنانچه در مایع واژن خون یا عفونت وجود داشته باشد PHترشحات واژن بیشتر از حالت طبیعی است. همچنین وجود منی PH مایع واژن را افزایش می‌دهد؛ بنابراین مقاربت واژینال نیز می‌تواند موجب اشتباه در نتیجه آزمایش شود.
- سرخس زدن
چنانچه کیسه آب پاره شده باشد در اثر مخلوط شدن مایع کیسه آب و استروژن الگوی سرخس مانند در زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود.
- تست رنگ
در این روش پس از تزریق رنگ به کیسه آب که از طریق شکم انجام می‌شود در صورت پارگی غشا، پس از ۳۰ دقیقه رنگ در داخل واژن قابل مشاهده خواهد بود.
- اندازه گیری مواد شیمیایی موجود در واژن
مواد شیمیایی در مایع آمنیوتیک وجود دارند که ترشحات واژن در حالت معمولی فاقد این مواد شیمیایی هستند. این مواد شامل پرولاکتین، آلفا فتو پروتئین، گلوکز و دیامین اکسیداز هستند. چنانچه این مواد در مایع واژن وجود داشته باشند نشان دهنده پارگی کیسه آب است.
آیا پارگی کیسه آب درمانی دارد؟
پارگی کیسه آب مشکلی است که موجب ترس بسیاری از بانوان باردار می‌شود، اما لازم به ذکر است که امکان درمان این عارضه وجود دارد. راهکارهایی که توسط پزشک در این شرایط انجام می‌شود شامل موارد زیر هستند:
- در این گونه موارد بیمار باید هرچه سریع‌تر در بیمارستان بستری شود.
- برای پیشگیری از عفونت یا درمان عفونت‌های به وجود آمده آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.
- برای کنترل عفونت و شرایط بدن مادر تست‌هایی انجام می‌شود.
- شرایط بیمار از نظر تب یا وجود درد به طور مدام کنترل می‌شود.
- ضربان قلب و حرکات جنین از دیگر مواردی هستند که باید دائما کنترل شوند.
- با نظر پزشک امکان تجویز داروهای زایمان زودرس وجود دارد.
- با صلاحدید پزشک ممکن است زایمان به تاخیر بیفتد و کورتیکواستروئید برای کامل شدن ریه جنین تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی
پارگی زودرس کیسه آب در بارداری و عفونت
یکی از عوارضی که ممکن است به علت پارگی زودرس کیسه آب برای مادر و نوزاد به وجود آید عفونت است. کیسه آب از جنین محافظت می‌کند و در اثر پاره شدن این کیسه امکان نفوذ عفونت به رحم وجود دارد.
ایجاد عفونت در رحم منجر به زایمان زودرس می‌شود و همچنین ممکن است باعث بروز سپسیس در مادر یا کودک شود. نشانه‌های عفونت شامل بالا رفتن دمای بدن، ترشحات غیر معمول، بوی بد واژن، افزایش سرعت ضربان نبض، وجود درد در پایین شکم و افزایش ضربان قلب جنین هستند.
اگر علائم حاکی از وجود عفونت باشند برای جلوگیری از خطرات احتمالی و بد حالی بیشتر مادر و جنین بهتر است که نوزاد زودتر به دنیا بیاید.
عوامل خطرساز پارگی زودرس
اگر شرایطی به وجود آید که کیسه آب را تضعیف کند احتمال زایمان زودرس به دلیل پارگی غشا افزایش می‌دهد. عوامل ضعیف کننده کیسه آب عبارتند از:
- واژینوز باکتریایی یا عفونت های مقاربتی
- اگر مادر در بارداریهای قبلی زایمان زودرس داشته باشد امکان ضعیف شدن و پارگی کیسه آب بیشتر می‌شود.
- کوتاهی دهانه رحم
- آمنیوسنتز
- سابقه پارگی کیسه آب در بارداری های قبلی
- اگر ماردار چند قلو باردار باشد احتمال پارگی غشا بیشتر می‌شود.
- خونریزی واژن
- پلی هید آمنیوس
بیشتر بخوانید: خونریزی (هماتوم) در بارداری
چه مدت پس از پاره شدن غشا باید زایمان کرد؟
تحقیقات نشان می‌دهد اگر ۲۴ ساعت پس از پارگی کیسه آب زایمان انجام شود احتمال ایجاد عفونت بسیار کم‌تر از زایمان‌هایی خواهد بود که دیرتر صورت می‌گیرند.
سخن پایانی
پارگی کیسه آب در واقع پارگی کیسه مایع آمنیوتیک است که در اطراف جنین قرار دارد. پارگی این کیسه قبل از هفته ۳۷ موجب زایمان زودرس می‌شود. پارگی کیسه آب در زمان زایمان مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر پاره شدن این غشا زودتر رخ دهد باید ظرف ۲۴ ساعت زایمان انجام شود.
عواملی مانند عفونت‌های تناسلی و موضعی، تصادف، ضربه، زمین افتادن، فشار خون بالا، ضعیف بودن و کوتاهی دهانه رحم و … در پارگی کیسه آب موثر هستند. خارج شدن غیر قابل کنترل مایع شفاف، بدون بو و به رنگ زرد کم رنگ از واژن از نشانه‌های پارگی کیسه آب هستند. برای تشخیص پارگی غشا آزمایش‌هایی مانند تست PH ، تست نیترازین و تست رنگ انجام می‌شوند.
