رضایت جنسی بخش جدایی ناپذیری از احساس رضایتمندی زوجین را تشکیل می دهد. هرگونه اختلال در این فرایند می تواند زندگی زناشویی افراد را با مشکل مواجه کند. یکی از شکایات رایج زنان در رابطه با درد در حین مقاربت جنسی است. اغلب افرادی که این مشکل را تجربه می کنند، غیر قابل تحمل بودن درد را تایید می کنند. برای درمان درد رابطه جنسی در درجه اول تشخیص دلایل و علل ایجاد اختلال در اولویت است. از این رو در این مقاله به طور جامع به دلایل و علت ها، تشخیص و درمان این بیماری خواهیم پرداخت. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
دیسپارونیا ( dyspareunia ) یا درد رابطه جنسی چیست؟
در اصلاح پزشکی به هرگونه درد در حین مقاربت جنسی و پس از آن دیسپارونیا گفته می شود. این اختلال در اثر عوامل مختلف جسمی و روانی ایحاد می شود و ممکن است بعد ها به یک اختلال زمینه ای دیگر ایجاد شود. علاوه بر درد فیزیکی، این اختلال ممکن است اثرات منفی عاطفی و روانی در بین زوج ها به دنبال داشته باشد و باعث از دست رفتن صمیمیت بین زوجین شود. مقاربت دردناک می تواند نواحی داخلی و خارجی فرج، داخل واژن، رحم، لگن، لابیا ها، دهانه واژن و زیر شکم را تحت تاثیر قرار دهد. در اغلب مواقع این اختلال با شناسایی علت اصلی ایجاد کننده علائم قابل درمان است.
اطلاعات بیشتر: دردهای مزمن لگن به چه علت هستند؟
شیوع
درد در حین مقاربت جنسی اختلال نسبتا شایعی است و بسیاری از زنان در مقطعی از زندگی ممکن است علائم آن را تجربه کنند. 10 تا 20 درصد از جمعیت زنان امریکا در برهه ای از زندگی خود این اختلال را تجربه می کنند.
انواع درد مقاربت جنسی
محل درد با توجه به علت ایجاد کننده اختلال متفاوت است. شایعترین دردی که افراد مبتلا به این اختلال تجربه می کنند عبارتند از:
این نوع درد هنگام دخول اولیه مقاربت جنسی ایجاد می شود و ممکن است در اثر دلایلی همچون عدم روانکاری، آسیب و یا عفونت ایجاد شود.
این نوع درد هنگام دخول عمیق آلت تناسلی و در موقعیت های جنسی خاص شدیدتر می شود. درد در نواحی پایین شکم و دهانه رحم شایع تر است. چنین شرایطی در صورت وجود بیماری زمینه ای و جراحی های قبلی واژن شدیدتر خواهد بود.
بطور کلی درد ناشی از مقاربت دردناک به 4 دسته تقسیم می شود که عبارتند از:
- درد اولیه: دردی که از ابتدای شروع فعالیت جنسی تجربه می شود.
- درد ثانویه: این نوع درد ثانویه به یک عارضه ی دیگر ایجاد می شود و فرد قبل از آن چنین دردی را تجربه نکرده است.
- درد دائمی: تجربه درد پس از هر بار مقاربت جنسی اتفاق می افتد.
- درد موقعیتی: احساس درد فقط در برخی از موقعیت های جنسی را شامل می شود.
علل و دلایل درد آمیزشی
درد رابطه جنسی در اثر عوامل مختلفی ایجاد می شود، برخی از عواملی که می تواند منجر به دسپارونیا شود عبارتند از:
یکی از اصلی ترین دلایل رابطه جنسی دردناک ناشی از خشکی و سوزش واژن است که در اصطلاح پزشکی به ان آتروفی واژن گفته می شود. این اختلال در اثر عوامل مختلفی همچون یائسگی، تغییرات هورمونی و مصرف برخی داروها ایجاد می شود و باعث از دست رفتن رطوبت و ضخامت طبیعی واژن می شود. این بیماری اغلب از طریق هورمون درمانی (استروژن درمانی) و با استفاده از روان کننده ها قابل درمان است. جهت دریافت اطلاعات جامع درباره انواع درمان ها به مقاله “ راهنمای جامع درمان خشکی و سوزش واژن ” مراجعه کنید.
انقباض غیر ارادی عضلات واژن که در اصطلاح عامیانه به تنگی واژن شناخته می شود یکی از دلایل اصلی دخول درناک شناخته می شود. این اختلال ممکن است در اثر اختلال جسمی و روانی و بعد از تجربه تروما ایجاد شود و در نتیجه باعث ایجاد درد آمیزشی شود. درمان ها شامل سکس تراپی، فیزیوتراپی، درمان شناختی رفتاری ( CBT ) و درمان های موضعی و جراحی است. بری دریافت اطلاعات بیشتر مقاله “ واژینیسموس ( تنگی واژن ) ” را مطالعه نمایید.
عفونت و التهاب واژن که در اصطلاح پزشکی تحت عنوان ” واژینیت ” شناخته می شود، یکی از دلایل ایجاد کننده مقاربت دردناک است. عفونت های قارچی، مخمری، باکتریال و ویروسی در دستگاه تناسلی زنان اغلب در اثر مقاربت جنسی ایجاد می شوند و علائمی همچون درد و ناراحتی آمیزشی ایجاد می کند. عفونت واژن اغلب از طریق دارودرمانی قابل درمان است. جهت دریافت اطلاعت بیشتر از انواع عفونت در زنان و درمان آن ها به مقاله ” درمان عفونت های واژن ” رجوع کنید.
اختلالات مرتبط با رحم می تواند در احساس شما از رابطه جنسی تاثیر بگذارند و باعث افزایش درد شوند. برخی از این بیماری ها عبارتند از ؛ سرطان ، دیسپلازی دهانه رحم، نارسایی دهانه رحم، پارگی سرویکس، سرویسیت یا عفونت دهانه رحم، التهاب، زخم و فیبروم.
اندومتریوز نوعی بیماری مربوط به زنان است و در شرایطی ایجاد می شود که یاخته های بافت مخاط رحم، در خارج از رحم شروع به رشد کنند. بارزترین علامت این بیماری درد شدید در حین رابطه جنسی و درد در هنگام چرخه های قاعدگی است.
ایجاد اختلال در عملکرد تخمدان ها از دیگر دلایل احتمالی ایجاد کننده دیسپارونیا است. سرطان، کیست تخمدان، پیچ خوردگی و سایر نارسایی های مرتبط با تخمدان در ایجاد این بیماری نقش دارند.
این بیماری در اثر ابتلا به عفونت های سوزاک، کلامیدیا و تریکومونیازیس ایجاد می شود و شایع ترین علامت آن، درد در ناحیه شکم و درد در حین آمیزش جنسی است.
این اختلال در شرایطی ایجاد می شود که تخمک بارور شده در خارج از رحم رشد کند. از علائم رایج این اختلال می توان به درد شدید شکم و لگن و درد رابطه جنسی اشاره کرد.
عفونت های مقاربتی شامل اختلالاتی است که اغلب در نتیجه رابطه جنسی محافظت نشده ایجاد می شود و می تواند دخول را درناک کند. تبخال تناسلی و زگیل تناسلی نمونه ای از این عفونت ها هستند. برای دریافت اطلاعات جامع و نحوه درمان به مقاله “ زگیل تناسلی ” مراجعه نمایید.
درد در ناحیه تناسلی خارجی که در اصطلاح پزشکی به آن ولوودینیا گفته می شود، می تواند در ایجاد درد در هنگام مقاربت جنسی نقش داشته باشد.
هرگونه آسیب و ضربه به واژن می تواند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. این آسیب ها ممکن است ناشی از پارگی و بریدگی در حین زایمان، پارگی پرینه، تصادف، هیسترکتومی و جراحی لگن باشند.
سایر علل ایجاد کننده درد رابطه جنسی عبارتند از:
- سندروم روده تحریک پذیر IBS
- یائسگی
- التهاب مثانه
- پرتودرمانی
- اختلالات مادرزادی
نقش مسائل روانشناختی در مقاربت دردناک
مسائل روانی همچون اضطراب، استرس و فقدان اعتماد به نفس می تواند بر رضایت زناشویی افراد تاثیر بگذارد. علاوه بر این، افرادی که ترومای جنسی همچون تجاوز را تجربه کرده اند، ممکن است در حین مقاربت دچار درد شدید شوند. در چنین شرایطی روان درمانی از طریق حل کردن تعارضات روانی می تواند در درمان اختلال موثر واقع شود.
مقاربت دردناک در مردان
برخلاف تصور عموم مردم، مردان نیز می توانند دیسپارونیا را تجربه کنند. البته این مشکل در مردان با استفاده از روان کننده ها قابل درمان است. برخی از عواملی که باعث ایجاد آمیزش جنسی دردناک در مردان می شود عبارتند از:
- آسیب دیدن پوست ختنه گاه
- عفونت های مقاربتی همچون تبخال تناسلی و سوزاک
- بدشکلی آلت تناسلی
- پریاپیسم
- آلرژی
- ضایعات آلت تناسلی
علائم درد رابطه جنسی
- درد شدید در هنگام دخول آلت تناسلی
- گرفتگی لگن
- خارش و سوزش
- کاهش میل حنسی
- ناتوانی در رسیدن به ارگاسم
- درد و ایجاد خارش هنگام ادرار
- گرفتگی یا اسپاسم عضلانی در ناحیه تناسلی
درد رابطه جنسی چگونه تشخیص داده می شود ؟
شامل معاینه بخش هایی از اندام تناسلی و بررسی شرح حال و سوابق پزشکی جهت درک آناتومی و محل درد است .
نوعی آزمایش تصویری است که از طریق امواج صوتی تصاویری با جزئیات دقیق از بافت ها و ساختارهای دستگاه تناسلی در اختیار قرار می دهد.
تست پاپ اسمیر شامل نمونه برداری از دهانه رحم جهت تشخیص نارسایی ها و اختلالات رحم است.
لاپاروسکوپی نوعی جراحی اکتشافی که از طریق وسیله ای به نام لاپراسکوپ انجام می شود که در آن تصاویر از طریق ارسال دوربین به داخل رحم بدست می آید.
اطلاعات بیشتر: سونوگرافی ترانس واژینال (TVS) چیست و چگونه انجام می شود؟
درمان مقاربت دردناک
بطور کلی درمان این بیماری وابسته به ریشه یابی و پیدا کردن علت است. بعد از پیدا کردن علت اولیه در صورت درمان بیماری ایجاد کننده درد، علائم به خودی خود رفع خواهند شد. با این حال برخی از روش های درمانی به شرح زیر است:
درمان با لیزر نوعی روش کم تهاجم و بی خطر است که اغلب بصورت سرپایی انجام می شود. این نوع درمان از طریق تحریک تولید کلاژن سازی و افزایش رطوبت واژن در کاهش درد موثر است. لیزر از طریق بازگرداندن خاصیت ارتجاعی پوست و کاهش علائم ناخوشایند در درمان این بیماری موثر است.
در صورتی که اختلال در نتیجه مشکلات پزشکی و بیماری اولیه ای ایجاد شود، دارو درمانی در اولویت است. برای مثال در صورت ابتلا به خشکی واژن پزشک داروهای حاوی استروژن را برای شما تجویز خواهد کرد. در صورت ابتلا به عفونت ها تجویز آنتی بیوتیک ها اولین قدم درمان خواهد بود.
در صورتی که اختلال به واسطه مشکلات روحی و روانی و تجربه تروما اتفاق افتاده باشد، روان درمانی بهترین گزینه درمانی خواهد بود. از این رو لازم است زوجین جلسات تراپی را بصورت منظم شرکت کرده و دستورالعمل های پزشک را دنبال کنند.
در مواردی که سایر درمان ها پاسخگو نباشد ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند.
اطلاعات بیشتر: لیزر co2 فرکشنال واژن
دستورالعمل هایی برای کاهش درد رابطه جنسی
- هنگام مقاربت جنسی برای جلوگیری از خشکی و سوزش واژن از روان کننده های مبتنی بر آب استفاده کنید.
- برای تقویت عضلات لگن از تمرینات کگل بهره مند شوید.
- قبل از رابطه جنسی به قدر کافی برای پیش نوازی جنسی زمان صرف کنید.
- در صورت تجربه مقاربت دردناک بعد از زایمان ، رابطه جنسی را به مدت 6 هفته به تعویق بیندازید.
- استفاده از صابون های معطر و مواد شوینده اسیدی را متوقف کنید.
- از انجام دوش واژینال به دفعات اجتناب کنید.
- قبل از مقاربت جنسی از مسکن های بدون نسخه استفاده کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم ؟
در صورتی که علاوه بر درد در حین آمیزش، علائم زیر را تجربه کردید حتما به پزشک مراجعه نمایید:
- خونریزی
- ضایعات تناسلی
- قاعدگی نامنظم
- ترشحات غیرعادی واژن
- انقباضات غیرعادی در ناحیه تناسلی
سوالات متداول
استفاده از روان کننده ها در حین رابطه جنسی با جلوگیری از خشکی واژن و حفظ رطوبت آن، کمک کننده است. همچنین لازم است برای بهبودی سریع تر استفاده از مواد معطر و شیمیایی مربوط به ناحیه تناسلی را متوقف کنید.
بله. در صورتی که رابطه جنسی دردناک در نتیجه خشکی واژن و کاهش استروژن اتفاق بیفتد می توان از دارودرمانی بهره مند شد. علاوه بر این، در صورتی که علت اختلال ناشی از عفونت، بیماری زمینه ای و شرایط پزشکی ایجاد شده باشد، دارودرمانی ارجحیت دارد.
شایع ترین علامت این اختلال درد شدید در نواحی واژن و لگن در حین مقاربت جنسی است. درد ممکن است منحصر به یک ناحیه مشخص باشد و یا کل ناحیه تناسلی را در بر بگیرد.
دیسپارونیا لزوما باعث ایجاد خونریزی نمی شود. در صورت مشاهده خونریزی باید به دنبال علت پزشکی باشید. احتمالا خونریزی و درد مقاربتی ناشی از یک مسئله پزشکی مشترک باشند.
