پس از زایمان خواه طبیعی باشد یا سزارین، تغییرات زیادی در بدن خود مشاهده می کنید. بیشتر این تغییرات به صورت طبیعی برطرف می شوند و فقط کافیست به آنها توجه نکنید و صبور باشید. اما برخی از تغییرات بدن پس از زایمان ممکن است ماندگار شوند. یکی از باروهای رایج در مورد تغییرات دائمی پس از زایمان طبیعی، گشاد و شل شدن واژن است. بسیاری از مادران به دنبال درمان گشادی واژن هستند و برخی دیگر میخواهند بدانند آیا عوارضی در اثر این وضعیت در آنها ایجاد می شود یا خیر. در اینجا با این وضعیت بیشتر آشنا می شوید.
آیا زایمان طبیعی باعث گشاد شدن واژن می شود؟
در برخی زنان بله. زایمان طبیعی میتواند باعث شود واژن شل شده و دیگر کامل به حالت پیش از آن برنگردد. اما نگران نباشید، راههایی برای درمان گشادی واژن وجود دارد.
چرا زایمان طبیعی باعث گشادی واژن می شود؟
دلایل گشاد شدن واژن در زایمان طبیعی، کشیده شدن بیش از حد تحمل عضلات کشسان دیواره واژن است. این عضلات واژن را سفت و بسته نگه می دارند. در هنگام برانگیختگی جنسی و زایمان، هورمونها باعث می شوند این عضلات شل شده و راه را باز کنند.
واژن به شکلی طراحی شده که بتواند به صورت مکرر شل و سفت شود بدون این که بافتها خاصیت کشسانی خود را از دست بدهند و تغییر دائمی پیدا کنند. بنابراین رابطه جنسی زیاد نمیتواند واژن را شل کند. اما این خاصیت کشسانی و ارتجاعی، محدودیتی دارد و اگر از حد توان عضلات فراتر برود، برگشت پذیر نخواهد بود.
گشادی واژن پس از زایمان طبیعی چقدر شایع است؟
بیشتر موارد بر اساس خود گزارش دهی افراد هستند و اندازه گیری و معاینه خاصی پس از زایمان صورت نمی گیرد تا مشخص شود چند درصد زنان دچار این وضعیت می شوند. به همین علت آمار درست و دقیقی در این رابطه وجود ندارد. در یک پژوهش که اخیرا در استرالیا بر روی زنانی که اولین زایمان خود را تجربه می کردند صورت گرفت، گزارش شد 58 درصد از مادران یک سال پس از زایمان، نوعی اختلال عملکرد جنسی را تجربه می کردند. شکایت اصلی این افراد شامل عدم لغزندگی مناسب واژن، احساس غیر طبیعی در واژن، شل شدن واژن، سفتی واژن، درد در حین مقاربت و بی اختیاری ادرار در حین مقاربت بود. یک سال پیش از این بررسی، یک بررسی نظرسنجی از زنان 25 تا 45 ساله که حداقل یک زایمان طبیعی داشته اند صورت گرفت و گزارش شد که تقریبا نیمی از آنها نگرانی هایی راجع به گشادی واژن را مطرح کرده بودند. همچنین گزارش شده بود که این موضوع، شایعترین شکایتی است که زنان پس از زایمان بابت آن به متخصص زنان مراجعه کرده بودند. بنابر این شواهد به نظر می رسد گشادی واژن پس از زایمان طبیعی نسبتا شایع است یا حداقل زنان زیادی نگران این موضوع هستند.
گشاد شدن واژن چه عوارضی ایجاد می کند؟
شل شدن دیواره های واژن باعث می شود حس آن در هنگام رابطه جنسی کاهش یافته و گاهی این بر احساس رضایت جنسی هر دو طرف تاثیر می گذارد. گاهی این امر اعتماد به نفس زن در رابطه جنسی را کاهش می دهد و ممکن است باعث کناره گیری او از صمیمیت جنسی شود.
چه عواملی احتمال گشاد شدن واژن را بیشتر می کنند؟
برخی عوامل باعث می شوند احتمال شل شدن واژن بیشتر شود.
عواملی که به گشادی واژن دامن می زنند عبارتند از:
- سن: به مرور زمان با افزایش سن در برخی زنان واژن خود به خود شل تر می شود.
- زایمان های متعدد (طبیعی): شواهد نشان می دهند که چند زایمان طبیعی متعدد میتواند احتمال خستگی واژن را افزایش و احتمال عدم بهبود آن پس از زایمان را کاهش دهد. مثلا یک مادر جوان در مقایسه با یک مادر سن بالاتر، احتمال بیشتری دارد که ظرف 6 ماه بعد از زایمان معمولی واژنش بهبود یافته و به حالت اول برگردد. اما همین فرد در بارداریهای بعدی خود که در سنین بالاتر تجربه می کند احتمال بیشتری دارد که نوعی گشادی واژن را تجربه کند.
- آسیب دیدگی واژن در حین زایمان یا عوامل دیگر: گاهی اوقات عواملی منجر به صدمه دیدن عضلات کف لگن می شوند. عضلات کف لگن به عضلاتی گفته می شود که اندامهای داخل لگن از جمله واژن را حمایت می کنند. آسیب های اسکلتی عضلانی در زایمان طبیعی به درجات مختلف رخ می دهند بنابراین این مورد از عوامل شایع گشادی واژن است.
تفاوت گشادی واژن با بیرون زدگی واژن چیست؟
گشادی واژن وضعیتی است که در آن فقط عضلات و بافتهای دیواره واژن کشیده و شل شده اند اما واژن در جایگاه درست قرار دارد. از نشانه های این وضعیت این است که احساس سفتی و تنگی واژن کم می شود.
اما در بیرون زدگی واژن، اندامهای لگنی (مانند مثانه، راست روده، روده کوچک یا پیشابراه) جا به جا می شوند و به دیواره های واژن فشار می آورند و باعث می شوند واژن از موقعیت درست خود خارچ شود. علائم و نشانه های بیرون زدگی واژن عبارتند از احساس افتادگی واژن، احساس ناراحتی در ناحیه لگن و یا درد در حین مقاربت.
روشهای درمان گشادی واژن
1. ورزشهای عضلات کف لگن
یکی از مرسوم ترین و ساده ترین روشهایی که به عنوان اولین درمان گشادی واژن توصیه می شود، ورزشهای عضلات کف لگن است. فیزیوتراپی کف لگن به عنوان یک درمان غیر تهاجمی برای انواع مشکلات ناحیه لگن از جمله بی اختیاری ادرار، بی اختیاری مدفوع، افتادگی لگن و درد لگن اکیدا توصیه می شود.
تحقیقات زیادی در زمینه کارایی ورزشهای کف لگن انجام شده و همگی این درمان را در انواع گسترده مشکلات لگنی بسیار تاثیرگذار می دانند. به همین علت معمولا ورزشهای کِگِل اولین چیزی است که دکتر به شما توصیه می کند.
آیا ورزشهای عضلات کف لگن یا کگل، واژن را سفت می کند؟
این ورزشها برای سفت کردن عضلات خود واژن طراحی نشده اند بلکه به تقویت و سفت کردن عضلات کف لگن که واژن را احاطه کرده اند کمک می کنند. این کار به نوبه خود باعث می شود احساس سفتی در واژن هم در حال استراحت و هم در حین انقباض ارادی عضلات کف لگن، ایجاد شود. این ورزشها احساس واژن در حین رابطه جنسی را بهبود می دهند و واکنش ارگاسم و لذت جنسی را در هر دو طرف، افزایش می دهند. همچنین اگر فرد پیش از زایمان این ورزشها را انجام داده باشد، بعد از آن احتمال صدمه دیدن دائمی عضلات کمتر است. با این حال این کار درمان قطعی گشادی واژن محسوب نمی شود و باز هم ممکن است فرد به درمانهای دیگر نیاز داشته باشد.
2. عمل جراحی برای درمان گشادی واژن
برای بازسازی و سفت یا تنگ کردن واژن عمل جراحی میتوان انجام داد. طی این عمل جراحی ممکن است جراح اقدام به کوتاه کردن و یا تغییر شکل عضلات و بافتهای اطراف واژن نماید و با پیوند و تزریق چربی سفتی بافتها را افزایش دهد. به طور کلی روشهای جراحی تنگ کردن واژن بسیار موثر هستند. با این حال این درمان تهاجمی است و خطراتی نیز ممکن است داشته باشد.
عمل جراحی واژن چه خطرات و عوارضی ممکن است داشته باشد؟
- خونریزی و عفونت
- صدمه دیدن عصبها
- از دست دادن حس واژن
به دلیل تهاجمی بودن این درمان، بیشتر برای کسانی توصیه می شود که از طریق روشهای غیر تهاجمی موفق به سفت کردن واژن خود نشده اند.
3. درمانهای غیر جراحی گشادی واژن بعد از زایمان طبیعی
یکی دیگر از درمانهایی که برای گشادی واژن در نظر گرفته می شود، استفاده از محصولاتی مانند لوسیون و کرم و قرص و پماد است. کارایی این درمانها اثبات نشده است و شواهد ادعای سفت کردن واژن توسط صاحبان این محصولات را تایید نمی کنند.
4. درمان فرکانس رادیویی حرارتی برای تنگ کردن واژن
یکی دیگر از روشهای درمان گشادی واژن که تبلیغ می شود، حرارت دهی با فرکانس رادیویی است که در واقع بافت واژن را گرم می کند بدون این که سطح آن را بسوزاند. ایده پشت این محصول این است که حرارت دهی موضعی بافتها باعث تحریک تشکیل کلاژن شده و در نتیجه بافتهای واژن را سفت تر می کند. از نظر علمی و بالینی تاثیر این درمان بر گشادی واژن اثبات نشده است.
آیا عمل سزارین تاثیری بر سفتی واژن نمی گذارد؟
در زایمان سزارین، دیگر خبری از کشیده شدن شدید دیواره واژن نیست بنابراین کشیدگی و شل شدن واژن اتفاقی محتمل نیست. با این حال به دلیل تغییرات هورمونی و از طرفی رشد کودک در داخل رحم، تغییراتی در واژن و دهانه رحم روی می دهد. حتی اگر زایمان طبیعی نداشته باشید، پس از سزارین باز هم باید انتظار مقداری خونریزی از واژن را داشته باشید چرا که رحم در حال التیام و بهبودی پس از زایمان است. این خونریزی حدود شش هفته بیشتر طول نمی کشد. تغییرات دیگر مانند خشک شدن واژن یا موارد دیگر بسته به وضعیت هورمونها ممکن است رخ دهد که همه موقتی هستند و پس از مدتی بدن به حالت طبیعی برمی گردد.
