بی اختیاری ادرار یا از دست دادن کنترل مثانه معمولاً یک مشکل رایج است. بی اختیاری ادرار، به خروج غیرارادی ادرار از مثانه گفته میشود. این خروج ناخواسته ممکن است بهدلیل سرفه، عطسه و یا خندیدن باشد، و یا با جمع شدن کمترین مقدار ادرار در مثانه، احساس شدید به تخلیه ایجاد میشود. این مشکل با افزایش سن نیز بدتر میشود. همچنین طبق تحقیقات انجام شده روی افرادی که به این مشکل مبتلا هستند ، حدود 30 درصد از خانم ها در بازه سنی 30 تا 60 سال گرفتار این عارضه می شوند در حالی که آقایان در همین رنج سنی ، تنها 5 درصد با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند .
حالا سوالی که ممکن است برای شما پیش بیاید این است که چه عواملی باعث تشدید علائم این عارضه میشود؟ و حتی چگونه میتوان از ابتلا به آن جلوگیری کرد؟ بهترین روشهای درمانی آن چیست و… برای رسیدن به پاسخ دقیق و کاربردی این پرسشها حتماً تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
علائم و انواع بیماری بی اختیاری ادرار
شدت این بیماری در افراد، زمانها و موقعیتهای مختلف، متفاوت است. انواع مختلفی بی اختیاری در ادرار وجود دارد که بهشرح ذیل است:
در این حالت، با کوچکترین فشار بر روی مثانه، ادرار خارج میشود. درست مانند زمانی که فرد سرفه و یا عطسه میکند و یا حتی هنگامی که میخندد و یا جسم سنگینی را بلند میکند.
درمان بی اختیاری استرسی ادرار در شهریار توسط بهترین متخصص
در این نوع عارضه، بهطور کاملاً ناگهانی به فرد احساس نیاز شدید تخلیه مثانه و رفتن به دستشویی دست میدهد. این احساس اغلب اوقات با خارج شدن غیرارادی ادرار همراه است. در این حالت، فرد ممکن است احساس نیاز به دفع مکرر ادرار نیز داشته باشد، مخصوصاً شبها. این نوع از بی اختیاری ممکن است بهدلیل یک بیماری جزئی مانند عفونت و یا وضعیت شدیدتری مانند اختلال عصبی و یا دیابت ایجاد شود.
بهدلیل تخلیه نشدن کامل مثانه، ممکن است بعد از ادرار بهصورت قطره قطره ادرار خارج شود. در واقع به نشت مقدار باقی مانده ادرار، بهعلت پر بودن بیش از حد مثانه در حد همان یکبار را بی اختیاری سرریزی میگویند که این مورد میتواند بسیار ناراحتکننده و آزار دهنده باشد.
در این مورد، یک اختلال ذهنی یا جسمی، فرد را از رسیدن بهموقع به توالت باز میدارد. برای مثال ممکن است فرد دچار آرتروز باشد و نتواند خود را بهموقع برای تخلیه مثانه به سرویس بهداشتی برساند. این مورد هنگامی رخ میدهد که معمولا چیزی مانع از رسیدن به موقع فرد به توالت شود. ممکن است مشکلاتی مانند آرتروز و یا اختلالات ذهنی و یا حتی اختلالات حرکتی باعث این نوع از بی اختیاری شوند.
در اینجا فرد بیش از یک نوع بی اختیاری ادرار را تجربه میکند. در اغلب موارد این حالت، ترکیبی از بی اختیاری استرسی و بی اختیاری ناگهانی است که فشار زیادی بر بیمار وارد میکند.
اطلاعات بیشتر : درد های مزمن لگن به چه علت هستند؟
دلایل بی اختیاری ادرار
این عارضه دلایل مختلفی دارد و ممکن است بهدلیل عادتهای روزانه و یا تحت درمان بودن با بعضی از داروها و یا حتی مشکلات جسمی و روانی رخ بدهد. ارزیابی و معاینه کامل توسط پزشک، میتواند کمک بزرگی به پیدا کردن علت اصلی بی اختیاری ادرار کند. بی اختیاری ادرار به دو صورت موقت و دائم خود را در افراد مختلف نشان میدهد که در ادامه به بررسی هر یک و علل مربوط به ایجاد آنها میپردازیم.
بی اختیاری ادرار موقت
برخی از نوشیدنیها، غذاها و همچنین داروها ممکن است به عنوان دیورتیک عمل کنند و باعث تحریک مثانه شوند و حجم ادرار را در کوتاهترین زمان ممکن افزایش دهند. این مواد عبارتند از:
یکی از محرکهای مشکلساز در بیماری بی اختیاری ادرار، الکل است. الکل خاصیت ادرارآوری زیادی دارد و طبق مطالعاتی که صورت گرفته است، در افرادی که نوشیدنی الکلی مصرف میکنند، الکل بهعنوان یک محرک عمل کرده و باعث تشدید علائم ادرار و احساس نیاز به تخلیه ادرار میشود.
کافئین یکی از تحریککنندههای اصلی مثانه و یکی از عوامل تشدید بی اختیاری ادرار است. کافئین با تحریک ماهیچههای مثانه میتواند باعث فشار به مثانه و بی اختیاری ادرار شود. کاهش مصرف کافئین میتواند کمک قابل توجهی به کاهش بیماری بی اختیاری ادرار کند.
این نوشیدنیهای پرطرفدار ممکن است برای برخی از افراد که مثانه حساسی دارند مشکلساز باشند. حتی اگر این نوشیدنیها شیرینی زیادی نداشته باشند، گازها و حبابهای موجود در آن میتوانند علائم بیماری بی اختیاری ادرار را در فرد ایجاد کند و یا این علائم را تشدید کند.
برخی از شیرین کنندههای مصنوعی میتوانند تاثیر منفی روی عملکرد مثانه داشته باشند و در بیماران مبتلا به بی اختیاری ادرار، باعث تشدید علائم بیماری شوند. برخی از این مواد مانند: سدیم ساکارین، آسه سولفام k و آسپارتام هستند.
قطعاً تا به الان برای شما پیش آمده است که با خوردن غذای تند و یا پرادویه، دچار معده درد و یا ناراحتی گوارشی شوید. اما این تنها عارضه غذاهای پرادویه نیست. غذاهای پر از ادویه و تند علاوه بر تحریک سیستم گوارشی میتوانند باعث تحریک مثانه نیز شوند. موادی مانند: فلفل تند، سس سالسا و سسهای تند میتوانند این علائم را ایجاد کنند.
مصرف زیاد مواد اسیدی مانند اسید سیتریک میتواند باعث مشکل کنترل مثانه و افزایش بی اختیاری ادرار شوند. مصرف زیاد مرکبات که مقادیر بالایی از ویتامین c یا همان اسید آسکوربیک را دارند نیز میتواند باعث تحریک ماهیچههای مثانه شوند. مرکباتی مانند پرتقال، گریپ فروت، لیمو و لیمو ترش از این دسته از مواد هستند.
بسیاری از افراد به لاکتوز موجود در مواد لبنی حساس هستند و در گوارش آن مشکل دارند. یکی از بارزترین مثالهای این دسته، افرادی هستند که بعد از مصرف شیر دچار دل درد میشوند. اما این تنها عارضه لاکتوز موجود در مواد لبنی نیست. این لاکتوز حتی میتواند به عنوان یک محرک برای بی اختیاری ادرار نیز عمل کند.
مواد نگهدارنده و شیمیایی که در این غذاها استفاده میشوند ممکن است باعث تحریک مثانه شوند و علائم بی اختیاری ادرار را در فرد تشدید کنند.
گاهی اوقات این مشکل موقت ممکن است ناشی از یک بیماری باشد که به راحتی قابل درمان است، مانند:
عفونت میتواند مثانه را تحریک کند و باعث شود که فرد میل شدید به دفع ادرار داشته باشد که گاهی اوقات منجر به بی اختیاری موقت ادرار میشود.
رکتوم در نزدیکی مثانه قرار دارد و اعصاب مشترک زیادی با هم دارند. هنگامی که فرد یبوست دارد، باعث میشود این اعصاب مشترک بیش از حد فعال شوند و تکرر ادرار را افزایش دهند.
بی اختیاری ادرار دائمی
گاهی نیز این بیماری میتواند یک وضعیت دائمی باشد که بهدلیل یک سری از مشکلات زمینهای رخ میدهد؛ مانند:
به دلیل فشاری که به مثانه وارد میشود ، تغییرات هورمونی و رشد و افزایش وزن جنین بی اختیاری ادرار از نوع استرسی رخ می دهد .
بهترین تکنیک ها برای درمان بیماری بی اختیاری ادرار
درمان عارضه بی اختیاری ادرار به دو صورتِ با جراحی و بدون جراحی انجام میشود که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
اطلاعات بیشتر : چسبندگی لگن چه علائمی دارد؟
1- درمان بدون جراحی
از جمله درمان های بدون نیاز به جراحی برای بی اختیاری ادرار میتوان به تمرینات ایزوتونیک در کنترل مثانه اشاره کرد، که این تمرینات عبارتند از :
این تمرینات با نام کگل نیز شناخته میشوند و میتواند عضلات حمایتکننده از لگن را تقویت کند. انجام این کار به فرد کمک میکند تا بتواند ادرار را در مثانه کنترل کند تا از دفع بیاختیار آن جلوگیری شود.
هنگامی که احساس نیاز به دفع شدید ادرار وجود دارد بهتر است از این روش استفاده شود. بهعنوان مثال فرد میتواند همان لحظه حواس خود را با چیز دیگری پرت کند. مثلاً با نفسهای آرام و عمیق و یا ثابت نگهداشتن و فشردن عضلات دور و یا کف لگن(عضلات PC).
دفع ادرار بهموقع یا با برنامه میتواند در درمان بی اختیاری ادرار نقش موثری داشته باشد. بهعنوان مثال فرد میتواند برنامهای برای دفع ادرار خود داشته باشد و به مرور زمان، فاصله زمانی دفع را افزایش دهد.
2- درمان با استفاده از داروها
درباره درمان با دارو، روشهای مختلفی وجود دارد که اکنون به بررسی آنها میپردازیم. درمان با دارو میتواند بهصورت قرص، چسب و یا شربت باشد.
این کرم به تسکین بی اختیاری استرسی و بی اختیاری ناگهانی کمک میکند. دوز کم این کرم مستقیماً روی بافت مجاری ادرار اثر میگذارد.
برخی از پزشکان برای درمان بی اختیاری ادرار از حجم دهندهها استفاده میکنند. پزشک این مواد را در اطراف مجاری ادرار تزریق میکند. این مواد ناحیه اطراف مجاری ادرار را ضخیم میکند و تا حدی در درمان بی اختیاری استرسی موثر هستند اما ممکن است که نیاز به تکرار داشته باشد.
استفاده از وسایل پزشکی مانند کتترها نیز در درمان بی اختیاری ادرار موثر هستند. به کمک کتتر میتوان ادرار را از مثانه تخلیه کرد.
3- درمان بی اختیاری ادرار با جراحی
در ادامه به روشهای مختلف و موثر در درمان بی اختیاری ادرار با عمل جراحی اشاره میکنیم. نوع جراحی که برای درمان شما استفاده میشود در واقع به نوع و میزان مشکل بیمار و موارد دیگر بستگی دارد. در چنین وضعیتی پزشک متخصص با توجه به شرح حال بیمار، بهترین روش جراحی را به بیمار پیشنهاد میدهد.
این روش، یک روش تقریباً شایع و رایج برای درمان بی اختیاری استرسی در زنان است. این جراحی میتواند با بیهوشی عمومی و یا بیحسی نخاعی انجام شود. روش انجام به اینصورت است که در ابتدا یک برش کوچک بر روی دیواره واژن داده میشود و یک نوار دائمی وارد میشود تا در زیر مجاری ادراری قرار بگیرد. نواری که استفاده میشود یک توری دائمی است که جذب بدن نمیشود.
این جراحی یک جراحی سرپایی است و در طی چند ساعت به پایان میرسد. میزان موفقیت جراحی tot به طور میانگین 85 درصد است.
خطرات و عوارض احتمالی در جراحی tot شامل: عفونت، خونریزی، آسیب به مثانه، آسیب روده، واکنش به داروی بیهوشی و یا بیحسی و تکرر ادرار است.
روش جراحی اسلینگ مجرای ادرار هم مانند جراحی tot، یک درمان تقریباً رایج برای درمان بی اختیاری ادرار استرسی در زنان است. در این روش از یک اسلینگ استفاده میشود که جنس آن ممکن است از بافت انسانی باشد. سپس آن را در زیر مجاری ادراری قرار میدهند. این اسلینگ، گردن مثانه و مجاری ادرار بیمار را بلند و از آنها حمایت میکند تا از نشتی و دفع بیاختیار ادرار جلوگیری کند. در واقع در این روش از فشار روی مثانه کاسته میشود.
همچنین جراحیهای دیگری برای درمان بی اختیاری ناگهانی ادرار وجود دارند که در این موارد پزشک این عمل را انجام میدهد: برای مثال، افزایش حجم مثانه با کار گذاشتن وسیلهای که شبیه ساز عصبی است و تحریکات مثانه را به بیمار اطلاع میدهد.
4- درمان بی اختیاری ادرار با لیزر
برای درمان بی اختیاری ادرار با لیزر از دستگاهی به نام مونالیزا تاچ استفاده می شود، که این لیزر با کمک کربن دی اکسید یا همان Co2 اختلالات واژن را درمان می کند و در موارد زیبایی نیز کاربرد دارد. پزشک برای کار با این دستگاه لیزر با کم و زیاد کردن شدت اشعه لیزر، عمل های زیبایی متفاوتی را انجام می دهد که درمان بی اختیاری ادرار نیز یکی از این درمان ها است. به کمک لیزر ۹۹ درصد خانم ها توانسته اند تا بی اختیاری ادرارشان را درمان کنند، بدون آن که بازگشتی از بیماری وجود داشته باشد. درمان بی اختیاری ادرار با لیزر کاملاً غیر تهاجمی است و بدون ایجاد هیچ گونه برش و جراحی روی بدن صورت می گیرد. همچنین این روش کاملاً بی عارضه است و گاهاً فقط پوست کمی دچار سوزش، التهاب یا قرمزی می شود.
نحوه انجام درمان بی اختیاری ادرار با لیزر
اشعه لیزر هنگامی که به دیواره های مثانه تابیده می شود، آن ها را وادار به کلاژن سازی می کند. همچنین مجاری ادراری و عضلات کف لگن را نیز وادار به عضله سازی می کند. لیزر سبب می شود بافت های جدید جای بافت های قبلی و ضعیف را بگیرند. تابش لیزر برای دیواره جلویی واژن هم می باشد. عضلات دیواره واژن، وظیفه دارند تا از عضلات متصل به واژن نیز حمایت کنند. هنگامی که اشعه لیزر به آن ها بر خورد می کند، این عضلات تقویت می شوند، میزان انعطاف پذیری شان بالا می رود و قدرت شان زیاد می شود. که همه ی این نتایج با یک دیگر سبب خروج ادرار کنترل شده است.
از دیگر قابلیت های لیزر می توان به برگرداندن مجاری ادراری خارج شده از جای اصلی شان و رفع فشاری که از طریق آن ها به مثانه وارد می شود، افزایش جریان خون بخش آسیب دیده برای تحریک کلاژن سازی در ماهیچه کف لگن و تقویت آن ها نام برد.
مزایای درمان بی اختیاری ادرار با لیزر
- این روش بسیار بی درد است.
- غیر تهاجمی است و هیچ زخم یا برشی روی بدن ایجاد نمی کند.
- درمانی کاملاً بی خطر است.
- بدون عوارض جانبی است و گاهاً فقط کمی التهاب و قرمزی ابجاد می کند.
- بدون بی هوشی انجام می شود.
- درمانی سرپایی محسوب می شود.
- نیاز به دوره نقاهت ندارد.
- روشی کاملاً مقرون به صرفه است.
- برای انجام آن نیاز به زمان کوتاهی است.
تعداد جلسات درمان بی اختیاری ادرار با لیزر
میزان جلساتی که برای درمان بی اختیاری ادرار لازم است توسط پزشک مشخص می شود و او با توجه به شدت آسیب دیدگی عضلات جلسات را مشخص می کند. اما در حالت کلی بین ۱ تا ۳ جلسه برای درمان نیاز است.
5- درمان های خانگی بی اختیاری ادرار
پزشک به بیماران بی اختیار ادرار معمولاً اقداماتی را توصیه می کند که شاید در نظر اول چندان موثر نباشد اما در واقعیت بسیار موثر و مهم اند مانند؛
- تمرین دادن به مثانه: اگر مثانه شما بیش فعال است و مدام به دستشویی می روید، آن را با دستشویی رفتن های منظم در زمان های تعیین شده کنترل کنید. برای مثال مدت زمان ۱۵ دقیقه را مشخص کنید و هر ۱۵ دقیقه یک بار به دستشویی بروید، حتی اگر ادرار نداشتید. پس از این زمان را طولانی کنید. با افزایش تدریجی این زمان باعث می شوید که مثانه بتواند زمان تخلیه ادرار را کنترل کنید.
- کاهش وزن: وزن اضافه باعث می شود فشار زیادی به مثانه وارد شود و عضلات اطراف آن را نیز تحت فشار قرار دهد. کاهش وزن با رژیم گرفتن یا ورزش کمک می کند تا این فشار از روی مثانه برداشته شود.
- ترک سیگار: سیگار را ترک کنید زیرا اثرات مخربی بر روی مثانه می گذارد.
- تغییر عادات غذایی: نوشیدنی هایی که کافئین، الکل و گاز دارند سبب می شوند تا ادرار نشت کند. با به حداقل رساندن مصرف آن ها شاهد تاثیرات خوبی در درمان بی اختیاری ادرار خواهید بود.
- درمان یبوست: یبوست باعث تشدید بی اختیاری ادرار می شود. با مصرف فیبر و آب زیادی می توانید یبوست تان را درمان کنید.
سخن پایانی
در این مطلب درمورد بی اختیاری ادرار نکات کاربردی را مرور کردیم و دانستیم که این عارضه میتواند بهدلایل مختلفی مانند: سبک زندگی اشتباه، افزایش سن، اختلالات عصبی و .. رخ دهد. این مشکل در خانمها نسبت به آقایان بهدلیل فیزیک بدنی آنها شایعتر است. درمان بی اختیاری ادرار به دو صورت با جراحی و بدون جراحی انجام میشود که به شکل کامل توضیح دادیم. امیدواریم این مقاله پزشکی برای شما مفید باشد.