با استفاده از دستگاه سونوگرافی در بارداری شما قادر خواهید بود تصویری از کودک متولد نشده خود مشاهده کنید. این دستگاه قادر است وضعیت سلامتی عمومی کودک و طرز قرار گرفتن او را در رحم مشخص کند و به عنوان یک وسیله راهنما جهت انجام آزمایش های خاص و یا اعمال جراحی مورد استفاده پزشکان قرار گیرد.
اغلب زنان در دوره بارداری دست کم یک بار سونوگرافی انجام می دهند به طور معمول به کلیه زنان باردار توصیه می شود که در هفته های ۲۰ الی ۲۲ زمانی که می توان کودک را به خوبی در زوایای مختلف دید سونوگرافی انجام دهند. اگر با انجام سونوگرافی هر نوع مشکلی تشخیص داده شود، ممکن است برای کسب اطمینان تا قبل از فرا رسیدن زمان زایمان چندین بار دیگر هم سونوگرافی تجویز شود.
به طور معمول سونوگرافی به منظور کنترل پیشرفت حاملگی تجویز می شود ولی در موارد خاصی نیز از طریق سونوگرافی اطلاعات سودمندی در اختیار پزشک و کادر درمانی قرار می گیرد که این موارد عبارتند از:
- بخشی از ارزیابی بیماران نازا که از طریق سونوگرافی انجام می پذیرد.
- از طریق سونوگرافی اختلالات صفاقی چون حاملگی خارج رحم، تشخیص داده می شود.
- هر گاه پزشک به احتمال سقط مشکوک شود سونوگرافی تجویز می کند.
- پزشک جهت کنترل چند قلویی سونوگرافی تجویز می کند.
آشنایی با روش کار دستگاه سونوگرافی
اساس کار این دستگاه به یک وسیله ماوراء صوتی وابسته است که حرکت هر نوع شیئی را در محیط مایع مشخص می کند. کریستالی که در داخل این وسیله قرار می گیرد تبدیل کننده نام دارد که قادر است جریان الکتریکی را به امواج صوتی با فرکانس بالا تبدیل کند. (این امواج قابلیت شنیده شدن توسط گوش انسان را ندارند)
امواج صوتی تولید شده توسط این دستگاه از طریق قرار دادن نوک این وسیله بر روی شکم و حرکت دادن به سمت جلو و عقب به خوبی قادر هستند وارد فضای شکم شوند.
از طریق دهانه و یا نوک وسیله که بر روی شکم بیمار قرار داده می شود کلیه محتویات ناحیه مورد نظر منعکس می شود و کریستال موجود در دستگاه آنها را به صورت امواج صوتی ثبت می کند. سپس امواج صوتی به امواج الکتریکی تبدیل می شود و قابلیت تولید تصویر بر صفحه تلویزیون مانند را به دست می آورند.
امواج خروجی از دهانه این وسیله شکمی، تنها قابلیت عبور از مایعات و بافت های نرم را دارند همانند: مایع آمنیوتیک یا کلیه و کبد ولی قابلیت عبور از استخوان و یا گازهای متراکم را ندارند.
جهت ارزیابی موارد تهدید کننده سقط و تشخیص حاملگی خارج رحمی از دستگاه سونوگرافی استفاده می کنند. همچنین طی درمان نازایی مانند زمانی که از روش آی وی اف استفاده می کنند و یا در طول مدت جراحی نوزاد در رحم از این دستگاه استفاده می شود.
اولین سونوگرافی
وسایل و ابزاری که جهت انجام سونوگرافی مورد استفاده قرار می گیرند، ممکن است در طی اولین حضور شما جهت انجام این آزمایش به نظرتان ترسناک برسند اما ترس شما واقعاً بیجاست؛ زیرا سونوگرافی بهترین و هیجان انگیزترین موقعیت را برای شما و همسرتان تأمین می کند تا کودک خود را برای اولین بار ببینید شما به وسیله این دستگاه می توانید به خوبی صدای ضربان قلب کودک خود را بشنوید و حرکات ملایم دست ها و پاها و چرخیدن و لگد زدن او را مشاهده کنید.
مسئول سونوگرافی برای شما شرح می دهد که در تصویر چه قسمتی را مشاهده می کنید؛ زیرا تشخیص بعضی از قسمت های جنین برای شما سخت و غریب است. در برخی از کلینیک ها تصویری از کودک شما که به وسیله سونوگرافی مشاهده می شود را چاپ می کنند و به صورت کارت پستال یادگاری به شما هدیه می دهند.
بیشتر بخوانید: سونوگرافی ترانس واژینال چیست؟
ممکن است پس از انجام سونوگرافی از شما درخواست شود تا مجدداً جهت انجام این آزمایش مراجعه کنید این در مواقعی است که دستگاه نتوانسته باشد به طور کامل و واضح کودک را ارزیابی کند.
نحوه انجام و آمادگی در سونوگرافی
انجام سونوگرافی بدون درد است و معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول می کشد ممکن است برای انجام این کار به شما توصیه شود که حدود نیم لیتر آب بنوشید و ادرار خود را نگه دارید تحمل این وضعیت می تواند ناراحت کننده باشد، اما با وجود مثانه پر از ادرار است که تصویر اجزای بدن کودک به وضوح دیده می شود.
برای اطلاعات بیشتر درباره هر آنچه نیاز است درباره سزارین بدانید کلیک کنید.
هنگام انجام سونوگرافی ممکن است از شما بخواهند برخی از لباس های خود را خارج کنید و قبل از خوابیدن بر روی تخت سونوگرافی لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید. همچنان که پروب سونوگرافی بر سطح شکم شما حرکت داده می شود تصویری بر صفحه تلویزیون دستگاه نمایان می شود و شما می توانید برای اولین بار از دیدن کودک خود لذت ببرید.
دلایل تجویز سونوگرافی
تجویز سونوگرافی طی بارداری به منظور تضمین سلامت کودک شما می باشد و ممکن است بنا به دلایل خاص دیگری نیز طی بارداری تجویز شود در اینجا چند نمونه از دلایل تجویز سونوگرافی ذکر می شود:
- به منظور کنترل قرارگیری و میزان رشد جفت.
- جهت کنترل میزان رشد کودک به خصوص هنگامی که تاریخ حاملگی دقیقاً مشخص نیست.
- به منظور بررسی وضعیت کودک که آیا برای تولد آماده است در صورتی که موعد زایمان گذشته باشد.
- جهت اثبات قرارگیری کودک به صورت سر و ته در داخل رحم و عدم قرارگیری قسمت تحتانی جنین در مجاورت دهانه رحم بعد از هفته ۳۸ بارداری
- به منظور تشخیص و اثبات ناهنجاری های خاص جنین مثل بیماری اسپینا بیفیدا
- به منظور ارزیابی هر نوع عمل جراحی ضروری زمانی که کودک هنوز در داخل رحم است.
تاثیر سونوگرافی در هفته ۲۲ بارداری
سونوگرافی به خوبی شکل و وضعیت کودک را در داخل رحم نشان می دهد در این تصویر کودک در داخل رحم مادر نشان داده شده است. کودک درون مایع آمنیوتیک شناور است و دائم حرکت می کند و فعالیت های مختلفی را چون مکیدن انگشت شست، سکسکه، ادرار کردن، خمیازه کشیدن و پلک زدن را از خود نشان می دهد.
روش های تصویربرداری اختصاصی
ممکن است در اوایل بارداری تصویر برداری به وسیله دستگاه داپلر و یا تصویربرداری از پس گردن کودک به شما پیشنهاد شود. این دو انواع خاصی از سونوگرافی هستند که انجام آنها بدون درد می باشد. انجام این نوع سونوگرافی زمانی لازم می شود که پزشک بخواهد از وجود مشکل یا بیماری خاصی مطلع شود و یا هنگامی که رشد کودک طبیعی نباشد باید برای انجام این کار اقدام کرد.
این روشها نسبتاً نوع جدیدی از روش های تصویربرداری هستند و ممکن است تنها در بیمارستان های بزرگی وجود داشته باشند که واحدهای تخصصی سونوگرافی دارند.
1. تصویربرداری از پس گردن کودک
این نوع روش تصویربرداری جهت تشخیص ابتلای کودک به بیماری سندرم دان یا مشکلات کروموزمی در مراحل اولیه بارداری (هفته ۱۱-۱۴) تجویز می شود.
این روش برخلاف آمنیوسنتز یک تست غیرتهاجمی است و نتیجه آن سبب تشخیص صددرصد پزشکان نمی شود ولی به آنها کمک می کند تا بفهمند که برای تصمیم گیری قطعی از چه نوع آزمایش هایی باید استفاده کنند. در این آزمایش ضخامت پشت گردن کودک اندازه گیری می شود. ضخامت پشت گردن در کودکان مبتلا به سندرم دان بیشتر از کودکان طبیعی است.
اگر از طریق این آزمایش وجود مشکلاتی در کودک تشخیص داده شود برای انجام آمنیوسنتز انتخاب می شود که این آزمایش به خوبی می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را اثبات یا رد کند.
2. تصویر برداری با روش داپلر
در این روش تصویربرداری از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود (از نوعی که در سونوگرافی معمولی وجود ندارد) این امواج به این منظور مورد استفاده قرار می گیرند تا بتوانند حرکات خیلی ظریف کودک و یا چگونگی حرکت گلبول های قرمز در طول عروق خونی در جفت را نشان دهند.
برای بررسی چکاپ ها و آزمایش های بارداری کلیک کنید.
در تصویر تلویزیونی چه مشاهده می شود؟
در حالی که پروب یا همان تبدیل کننده در سطح شکم حرکت داده می شود مسئول دستگاه به مادر شرح می دهد که تصویر کدام قسمت از بدن کودک در صفحه تلویزیونی دیده می شود. روغن یا ژلی که بر سطح شکم شما مالیده می شود به انتقال امواج صوتی به دستگاه کمک می کند.
آیا انجام سونوگرافی بی خطر است؟
برخلاف رادیوگرافی، سونوگرافی هیچ خطری برای جنین ندارد.
در مورد عوارض طولانی مدت و یا عوارض بعدی این روش سوالاتی مطرح می شود از جمله اینکه آیا بر اثر تماس با امواج صوتی اختلالات شنوایی در کودک ایجاد می شود؟ در هر حال تحقیقات اخیر ثابت کرده است؛ به علت آنکه امواج صوتی تراکم بسیار کمی دارند انجام سونوگرافی به کرات در طی دوره بارداری برای مادر و جنین بی خطر است، اما اگر خیلی نگران سلامتی کودک خود هستید تا قبل از هفته ۱۰ بارداری فقط در موارد حیاتی و ضروری از روش سونوگرافی استفاده کنید.
